Yetishtirish texnologiyasi va ekologiya

Ishlatilishi.  Moychechak  ichaklarning  yopishib  qolishi 
(ichaklar spazmi) ga, mikroblarga,  allergiyaga va yallig'lanishga 
qarshi  hamda  yaralarni  davolovchi  ta’sirga  ega,  Shuning  uchun 
uning dorivor preparatlari me’da-ichak (ichak yopishib  qolganda 
va ich  ketganda) va ginekologik kasalliklami davolashda hamda 
ter  va  el  haydovchi  dori  sifatida  ishlatiladi.  Bulardan  tashqari, 
moychechak  guli  yumshatuvchi,  antiseptik  va  yallig'lanishga 
qarshi  (og‘iz,  tomoqni  chayqashda,  shifobaxsh  vanna  hamda 
klizma qilishda) vosita sifatida. qo‘llaniladi.
Moychechak guli tarkibidagi  kimyoviy birikmalar kompleksi 
(xamazulen,  matntsin,  apigenin,  gerniarin  va  boshqalar) 
ta’sir  etuvchi  qism  hisoblanadi.  Xamazulen  tinchlantiruvchi 
xossaga  hamda  ichaklarning  yopishib  qolishi,  allergiyaga  va 
yalliglanishiga qarshi ta’sirga ega. Apigenin, apiinva gemiarinlar 
ham ichaklarning yopishib qolishiga qarshi ta’sir qiladi.
Dorivor p rep aratlari, Moychechak gulidan (savatchalardan) 
damlama tayyorlanadi.  Savatchalar  m e’da kasalliklarida,  tomoq 
chayqashda  ishlatiladigan  va  yumshatuvchi  yig‘malar  -  choylar 
tarkibiga ham kiradi.
113

---

M oychechak o£sim!igini o‘stirish texnoiogiyasi
Nihollarni  biologik  xususiyatlari:  moychechak  urug‘larini 
unishi  6-7°S  dan  boshlansa-da,  optimal  harorat  20-2.5°S 
hisoblanadi.  Agar  urug‘lar  ekilgandan  so‘ng  namlik  etarli 
bo‘lmasa, urug‘lar uzoq vaqtgacha unrnasligi mumkin. Bu vaqtda 
um g‘  ekilgan maydonlar sug‘oriladi.
Nihollar imib chiqqandan so‘ng (namlik va havoning harorati 
normal  darajada  bo Uganda)  20-40  kunda  har  bir  niholda  6-10 
tadan rozetka barglari  o ‘sib  chiqadi.  Kuzda  ekilgan  nihollar  shu 
holda qishlaydi.
Erta  bahorda  ekilgan  nihollardan  aprel  oyining  birinchi  o‘n 
kunligida 7-9 tadan rozetka barglari о‘sib chiqadi.  Mart-aprel oyi 
davrida bahorning ser yomg‘ir kelishi natijasida  rozetka barglari 
tez  o‘sishi  va  yiriklashishi  natijasida  o‘simlik  o‘rtasida  poyani 
о‘sib  chiqishi  va  shoxlanishi kuzatiladi.  0 ‘simlikni namlik bilan 
yaxshi  ta ’minlab  borilsa,  havo  haroratining  ko‘tarilib  borishi 
natijasida  may  oyining  birinchi  o‘n  kunligida  dastlabki  gullar 
ochiladi.  Umuman  olganda  bahorda  ekilgan  urugiardan  30- 
50  kunda  dastlabki  gullami  ochilishini  ko‘ramiz.  Kuzatishlar 
shuni  ko‘rsatdiki,  o ‘simlik  poyalarida  endigina  paydo  bo‘lgan 
gunchalardan  10-12  kunda  gullar  ochilishi  mumkin.  Shubhasiz 
bunga  havoning  harorati,  tuproq  namligi  va  luproqdagi  oziqa 
elementlar muhim rol o‘ynaydi.
Kunlarning  issiqligi va t uproq nam ligi ga  qarab,  o‘simlikd agi 
bitta savatcha 5-6 kun ochilib turishi mumkin. Havoning harorati 
o‘rtacha  19-21°S  bo‘lganda gullami yaxshi  ochilishi  kuzatilgan. 
Haroratning  30°S  dan  ortishi  gullaming  ochilishiga  salbiy ta’sir 
etishi bilan birga  ulaming maydalashishiga  olib  keladi.  Gullami 
ochilishida  yomg‘lik  ham  muhim  ahamiyatga  ega.  Havoning 
bulutsiz  ochiq  bo‘lib  turishi  gullami  tez  ochilishiga  yordam 
beradi.