Yengil atletika haqida qiziqarli tarixiy ma'lumotlar

O'ZBEKISTONDA YENGIL ATLETIKANING 

RIVOJLANISH TARIXI 
1900 yillarda Turkistonda yengil atletika alohida sport turi bo’lib ajralib chiqmagan edi. harbiy armiyada jismoniy tarbiya sifatida qo’llanilar edi. 
1910 yillar oxirida Toshkent va Farg’onada yengil atletika tugaraklarida, ota-onasining oldiga ta'tilga kelgan Petirburglik, Xarkovlik, Moskvalik talabalar, havaskor yuguruvchilar, sakrovchilar va uloqtiruvchilar boshqa shaharlardan keldilar. 1916 yilda Farg’onaga Rossiyalik taniqli yuguruvchi Lev L’vovich Barkash keldi. U havaskor yengil atletikachilar bilan hamkorlikda Marg’ilon soy atrofida (280 m) yengil atletika maydonini jihozlashga kirishib, u maydonning chetini velopoygachilar va langarcho’p bilan sakrash uchun maydon tashkil qilindi. 
1919 yilda Turkiston Respublikasi xalq ta'limi qoshida sport kollegiyasi tuzilib. musobaqalami maydonlarda tashkil qilish va o’tkazish masalalari bilan shug’ullana boshladilar. 
1920-21 yillarga kelib 15 ta xarbiy-sport klublari va Farg’onada, Toshkenda, Samarqandda va boshqa shaharlarda 40 ta sport maydonlari qurildi. 1920 yilda Toshkentda birinchi o’rta Osiyo Olimpiadasi (futbol, yengil atletika, shaxmat va boshqa milliy sport turlari bo’yicha) bo’lib o’tdi. Yengil atletika sporti bo’yicha farg’onalik sportchilar yaxshi qatnashdilar. Yengil atletikaning 12 turi kirgizilib, bundan 8 tasida


Farg’onaliklar birinchilikni qo’lga kiritdilar (G. Bernandskiy, D. 
Lodashevich, aka-uka Burmakinlar). estafetali (8-100) yugurishda Farg’onalik yengil atletikachilar 1-o’rinni oldilar. 1924 yilda Toshkentda birinchi bor o’rindiqli (Kraevoy) stadion (Pishevik nomli) ochildi. Xozirgi kunda bu stadionning o’rnida suvda suzish saroyi qurilgan. Shu yilning avgust oyida umum Turkiston jismoniy madaniyat bayrami o’tkazildi. 9 ta sport turi bo’yicha 260 ta sportchilar Respublikamiz viloyatlaridan qatnashdi.


Birinchi o’zbekiston sportakiadasida 1927 yilda, 1928 yilda esa ikkinchi sportakiada bo’lib o’tdi. 1934 yil 5-12 sentyabr Toshkent shahrida o’rta osiyo respublikalarining sportakiadasi o’tkazildi. Bunda E. Putilov 100,200 m, 11,1s, 23,0s va 400 m 40,6s. Ayollarda esa 100m 13,3s va balandlikka sakrash bo’yicha L. Matemikova g’olibni qo’lga kiritdi. Yadro va nayza uloqtirish bo’yicha M. Toporova 800 va 1500 m - V. Texmestrenko, 5000, 10000 m V. Bezmkov, uch xatlab sakrash N. Bespokoynov. Disk uloqtirish bo’yicha T. Kuznikova, uzunlikka sakrash bo’yicha T. Basharina, 800 m yugurish bo’yicha T. Baltarina.


1943- yilda ikkinchi o’rta Osiyo Qozoqiston Respublikalari sportakiadasi bo’lib o’tdi. 800, 1500 m Sadunin, 100 m uzunlik N. Bespokoynov, ayollardan L. Kanaki balandlikka sakrash 140 sm g’olib bo’ldi.
1944 - yilda uchinchi sportakiada Toshkentda o’tkazildi. Bunda 11 ta turdan erkaklar, 3 ta turdan ayollar musobaqalashdi. 100-400 m Kurillo, balandlik va uzunlik A. Barisov, nayza uloqtirish G. Kotsarov.


1945- yilda Toshkentdagi «Sportak» stadionida sportakiada o’tkazildi. 
150 ta yengil atletikachilar qatnashib yaxshi natijalar ko'rsatdi. 1946 yilda Respublika rekordlari ustuniga N. Sevryukova (Barisova)-yadro va beshkurash buyicha L. Skatskaya-800 m. F. Xasanova 400, 800 m. 50yillarga kelib Mamatqul Oltiboev 3 ta masofa (1500, 5000, 1000 m) bo’yicha o’zbekiston rekordini o’rnatdi.


O’zbekiston rekordchisi Farida Xasanova 5 ta masofa (400, 500, 800, 
1000, 1500 m) bo’yicha sport ustasi nomzodligini oldi. 
1956 yilda Moskvada birinchi xalqlar sportakiadasida o’zbekistonlik sportchilar 9-o’rinni oldilar. 
1958 yil Toshkentlik Igor Monastirskiy umum ittifoq musobaqasida


Sochi) 100 m 10, 4 s ko’rsatdi. U O’zbekiston rekordini 0, 2 sekundga yangiladi. 
1960-70 yillarga kelib Ashur Normurodov (1967 yil) 3 km lik kross musobaqasida chempionlikni qo’lga kiritdi. Murabbiylardan N. M. 
Xaydarova va R.F. Fozliakbarov. Xozirgi kungacha 5000 m masofada A. Normurodovning rekordi turubdi. 
Yengil atletikaning ayrim turlari (yugurish, nayza otish, sakrash, to'siqlarosha yugurish va h.k.) bilan Movoraunnahrda qadimdan shug'ullanib kelganlar. Sarmish tog'larida eramizdan avvalgi qoldirilgan rasmlarda yuguruvchi, sakrovchi va nayza uloqtiruvchilarning tasvirlari buning isbotidir.