Yarim o’tkazgichli Si(P) – kristallarni tezlashtirilgan protonlar bilan nurlantirish natijasida ularning elektrofizikaviy xossalarini o’rganish”

Elektrostatik tezlatkich EG-2 Sokol - " Sokol elektrostatik generatorga asoslangan analitik majmuasi " bundan keyin "tezlashtiruvchi" deb ataladi.
asosiy texnik va ekspluatatsion xarakteristikalari 1-jadvalda keltirilgan.
1- jadval
ning asosiy texnik va ekspluatatsion xususiyatlari

Tezlashtirilgan protonlarning energiyasi	0,3 - 2,0 MeV
Tezlashtirilgan ionlarning turi	protonlar va geliy ionlari
Tezlashtirilgan ion nurlari oqimi	10 ^-3- 20 mkA
Monoenergetika va energiya barqarorligi	0,07%

Akseleratorda hal qilinishi kerak boʻlgan vazifalar: kam energiyali yadro fizikasi sohasida fundamental va amaliy tadqiqotlar olib borish va uni turli sohalarda qoʻllash: qattiq jismlar fizikasi, materialshunoslik, shu jumladan yupqa yarimoʻtkazgichli materiallarni ion nurlari yordamida radiatsion modifikatsiyalash, atrof-muhitni muhofaza qilish; sohalarda mutaxassislar tayyorlash uchun ham.
Akseleratorni yaratish uchun asos: O‘zbekiston va Ukraina o‘rtasida “1999- 2008 yillarga mo‘ljallangan iqtisodiy hamkorlik to‘g‘risida”gi BARTINMA, “2.10. Ilmiy-texnikaviy hamkorlik, 2.10.23-band” bo‘limi ikki davlat Prezidentlari tomonidan 1999-yil 07-10-da imzolangan. Kievda.
Tezlatgichni ishga tushirish vaqti : 2004 yil.
Elektrostatik tezlatgich XX-asrning 30- yillarida ixtiro qilingan va ular yordamida:

• 
  Yengil _𝐻 238_𝑈
  

ionlarni tezlashtirish mumkin.

• 
  Ionlar energiyasini juda kichik xa1tolik 10⁻⁴ bilan 0.05-15 MeV oraliqda o’zgartirish mumkin. Bunda ion dastasining kengligi (yoki yuzasi) 1 𝑚𝑘𝑚² gacha yetkazish mumkin.
  
• 
  Tatqiqotlarni onlayn rejimida olib borish imkonini yaratadi.
  
• 
  Nisbatan arzanroq va oson boshqariladi
  
• 
  Nisbatan arzanroq va oson boshqariladi.
  
• 
  Shuning uchun xam bu qurilma past va o’rta energiyadagi yadro fizikasida keng qo’llaniladi.
  
• 
  So’ngi vaqtlarda fanning ko’plab soxalarida (xususan: kimyo, biologiya), fundamental va amaliy masalalarni yechishda va ishlab chiqarishda (xar xul moddalarning yuza qatlamlari xossalarini o’rganishda), xar xil material va moddalarni tozalashda, nur bilan davolash va boshqa shunga o’xshash ko’plab soxalarda ishlatiladi.
  
• 
  Biz tatqiqot olib borgan EG-2 SOKOL elektrostatik tezlatgichi O’zbekiston Milliy unversiteti qoshidagi Amaliy fizika ilmiy tatqiqot institutining bunkerida joylashgan. (1- rasm). Tezlatgich quyidagi qismlardan iborat: tajriba kamerasi, Rengen spektrometri, gamma nurlanish va zaryadli zarrachalarni qayt qiluvchi detektorlardan iborat. 2- rasmda tezlatgichning kesimi ko’rsatilgan bo’lib, u quyidagi asosiy qismlardan tashkil topgan:
  
• 
  Yuqori kuchlanishdan ximoyalangan ustunlar.
  
• 
  Tezlatuvchi trubka.
  
• 
  Ion manbaini boshqaruvchi va uni kuchlanish bilan taminlovchi yuqori kuchlanishli elektrod.
  
• 
  Asosiy vall va taranglovchi mexanizmlardan tashkil topgan zaryad tashuvchi lenta.
  

S