Yaqin Sharq, Isroil chegaralari

Koreya yarimoroli

Bu hudud ham bir uchqunga mahtal qurollar maydonidir. To‘g‘ri, so‘nggi yillarda avval tasavvur qilish mumkin bo‘lmagan darajadagi uchrashuvlar bo‘lib o‘tdi. Kim Chen In Janubiy Koreya prezidenti bilan va hatto AQSh prezidenti bilan bir necha bor uchrashdi. Butun dunyo bu uchrashuvlarni tinchlik yo‘lidagi katta qadam deya baholadi. Ammo so‘nggi muhokamalarning keskin to‘xtatilishi, Kim Chen Inning Putin bilan uchrashish maqsadida Rossiyaga tashrif buyurayotgani, AQSh davlat kotibi Pompeoning bu uchrashuvlardan keyin ham Shimoliy Koreyaga nisbatan g‘animlik ruhidagi so‘zlari hali aytarli hech narsaga erishilmaganini anglatadi.

Ko‘pchilikni shunchalik yopiq va g‘alati tuzum o‘rnatilgani holda Shimoliy Koreya davlati hamon saqlanib qolayotgani siri qiziqtiradi. Gap shundaki, bu tuzum saqlanib qolishidan deyarli hamma, hatto Shimoliy Koreyaning dushmanlari ham manfaatdor. Janubiy Koreya bunchalik qoloq qondoshi bilan qo‘shilish o‘z iqtisodini barbod qilishini yaxshi anglaydi, Xitoy o‘z chegarasiga Janubiy Koreya, buning ortidan AQSh harbiy kuchlari kelishini istamaydi, AQShga doimiy dushman borligini bildirib, hududda o‘z harbiy kuchlarini saqlab turish va atrofdagi davlatlarga o‘z so‘zini o‘tkazish juda muhim, azaldan Koreya bilan raqobatlashib kelgan Yaponiyaga umumiy Koreya paydo bo‘lishi xavf tug‘diradi. Va nihoyat Rossiya uchun eng katta raqobatchisi AQSh izmiga bo‘ysunmaydigan davlat borligi katta ahamiyat kasb etadi. Demak, bu tuzum ag‘darilib ketishini hali beri kutmasa ham bo‘ladi, lekin hududiy miqiyosdagi harbiy to‘qnashuvlar ehtimoli saqlanib turibdi.

Eron

Bu davlat va AQSh o‘rtasidagi ziddiyat tarixi juda uzun. Eron tan olinmagani holda atom quroliga ega bo‘lgani to‘g‘risidagi ma'lumotlar ortidan o‘zaro munosabatlar butunlay boshi berk ko‘chaga kirib qolgan. Yillar davomidagi muttasil sanksiyalarga qaramay AQSh va uning tarafdorlari shu paytga qadar ochiq harbiy aralashuvdan tiyilib kelardi. Ammo AQSh tomonidan Eron harbiy salohiyatining asosi, tuzum saqlanishining kafolati bo‘lgan tuzilma – Inqilob Askarlarining terrorchilik tashkiloti deya malakalanishi hududdagi vaziyat keskinlashganini anglatadi. Bunday vaziyatda Eronga azaldan tish qayrab yurgan Isroilning ham harbiy aralashuvi ehtimoli katta

Rossiya-Ukraina

Ko‘pchilikning fikricha, urushga asoslar yetarli bo‘lgan vaziyat aynan shu ikki davlat o‘rtasida ham tug‘ilgan. Uzoq yillar davomida qondosh og‘a-ini bo‘lgan davlatlarning bugun birinchi raqamli dushmanga aylanib qolganlari bejizga emas. Ukraina Rossiyadan kechib g‘arb davlatlarining etagidan tutdi, bunga javoban Rossiya Qrim va Sevastopolni o‘ziga qo‘shib oldi, chegaradosh hududlarda harbiy harakatlar boshlandi.

Bu o‘rinda Ukrainani ochiq urushga undaganlar ko‘p bo‘ldi. Ammo kuchlar mutlaqo teng emasligi, Rossiyaning ulkan harbiy qudrati va urush masalaning yechimi emasligini tushungan siyosatchilar bunday yo‘l tutmadi. Yangi prezident Vladimir Zelenskiyning ham rejasida harbiy harakatlar bo‘lmasa-da, vaziyat o‘zgarishi, chegaradagi ziddiyatlar yana faollashishi mumkin.

Bu mavzu ko‘lami juda keng. Sababi, har bir davlat qo‘shnisi bilan bahsli hududga ega, desak mubolog‘a bo‘lmaydi. Bu ixtiloflarni shartli ravishda to‘rt toifaga bo‘lish mumkin: 1. Unutilgan; 2. Unutilmagan bo‘lsa-da, o‘zaro munosabatlarni murakkablashtirmaslik uchun kun tartibiga qo‘yilmaydi; 3. Kun tartibiga qo‘yiladi va muntazam muzokaralar olib boriladi, ammo aytarli natijalarga erishilmaydi; 4. Muzokaralarda biror natijaga erishilmasligi aniq bo‘lib ulgurgan va ziddiyatlarga, yoki yanada yomonrog‘i haqiqiy janglarga kirishib ketilgan.

Bunday hududlar nihoyatda ko‘pligi uchun bugun ko‘proq shu to‘rtinchi toifaga to‘xtalamiz.