Yaponiya (XII asr oxiridan XVI asr oxirigachA) Tayanch ibora va atamalar

Koreya va Xitoy bilan munosabatlar (XIV-XV asrlar). Yaponiyaning 
tashqi savdosi
. Xodzyo hukmronligining oxirida va ikkinchi Asikaga syogunligi 
hukmronligi boshlanish pallasida hukumat mo’g’ullar hujumi vaqtida uzilib qolgan 
Xitoy va Koreya bilan munosabatlarni tiklashga harakat boshladi. Yapon kemalarida 
Xitoyga budda ruhoniylar yo’l olgan bo’lsa, o’z navbatida Xitoydan Yaponiyaga 
yoshlarga ta’lim berish va monastirlarda faoliyat ko’rsatish uchun ruhoniylar keldi.
―Shimol va Janub sulolalari‖ urushi davrida, ayniqsa XIV asrning o’rtalaridan 
Yaponiyaning Koreya va Xitoy bilan munosabatlari keskinlashib ketdi. 1340-yildan to 
1386-yilgacha yaponlar besh marta Koreya sohillariga qaroqchilik hujumlarini 
uyushtirishi bunga sabab bo’ldi. XIV asrning oxiridan yapon qaroqchilari Xitoyning 
sohillarida ham, Shandundan to Fuszyan provinsiyasigacha bo’lgan hududlarda 
qaroqchilik bilan shug’ullana boshladi.
Ichki muammolarga o’ralshib qolgan Asikaga xonadoni horijiy mamlakatlar 
bilan savdo qilish huquqi bo’yicha savdogarlarga lisenziyani berish bo’yicha monopol 
huquqni eng yirik ibodatxonalradn biri bo’lgan Tenryudziga (Kioto) ishonib 
topshiradi. XIV asrning o’rtalaridan boshlab ushbu ibodatxona muntazam ravishda 
Xitoyga ―Tenryudzi ibodatxonasi kemalari‖ nomini olgan kemalar yuborib turgan. 

---

9 
XV asrning boshlariga kelganda Yaponiya va Xitoy hukumatlari noma 
almashishdi, savdo kelishuvini imzolashdi. XV asrning birinchi choragidan ikki davlat 
o’rtasidagi savdo aloqalari jadallik bilan rivojlanib bordi, bu savdoda suv sig’imi 500 
dan 2500 kokugacha

bo’lgan 14 ta kema ishtirok etgan. Yaponiyadan Xitoyga 
guruch, oltin, simob, oltingugurt, o’rmon mahsulotlari va qimmatbaho daraxt navlari, 
yog’ochdan yasalgan va loklangan chiroyli mahsulotlar, pardalar, yelpig’ichlar, bronza 
idishlar va uzun, kalta qilichlar olib borilgan. 1483-yilda Xitoyga kelgan birgina savdo 
missiyasi bu yerga 37 ming dona sotish uchun qilich keltirganligi ma’lum. Xitoydan 
Yaponiyaga paxta tolasi, ipak xom-ashyosi, ipak mahsulotlari, chinni idishlar, 
kitoblar, rasmlar, narkotik moddalar, kimxob, parfyumeriya, sandal daraxti, tibbiyot 
asboblari, antikvar mahsulotlar olib ketilgan. Xitoy savdogarlari 200-300%gacha 
daromad olishgan. Xitoydan Yaponiyaga olib ketilayotgan mahsulotlar ichida eng 
ko’pini xitoy mis tangalari (―eyrakusen‖) tashkil qilgan. Xitoy bilan tashqi savdoda 
Yaponiyaning janubiy-g’arbidagi Simadzu, Otomo, Outi, Xosokava va Yamanadagi
yirik feodallar, shuningdek Sakai, Xakata, Xioto va boshqa dengizbo’yi shaharlari 
savdogarlari katta foyda ko’rishgan. Xitoyda yapon mahsulotlari Yaponiyaning 
o’zidagidan ko’ra 4-5, ba’zan hatto 10 marta qimmatroqqa sotilgan. 
Yaponiya Ryukyu orollari bilan ham savdo munosabatlarini o’rnatgan bo’lib, 
ushbu oroldan kelgan kemalar Bonosu (Sasuma) portiga ba’zan kelib turgan. Yapon 
kemalari bo’lsa tez-tez Ryukyu portlariga, asosan Naxaga kelgan. Bu yerdan ular 
Koreya va Xitoyga sotish uchun Indoneziya va Malayyadan keltirilgan mahsulotlarni 
sotib olishgan. 
Yaponiyada ―Shimol va Janub sulolalari‖ urushi tugagan vaqt (1392) Koreyada 
Li sulolasining hokimiyatga kelgan paytiga to’g’ri keldi. Shu boisdan deyarli bir 
paytda yapon-koreys savdo aloqalari rivojlanishni boshladi. XV asrning o’rtalarida 
Kyusyu feodal knyazlari (Otomo, Simadzu) va Susimining So feodal xonadoni Koreya 
bilan yiliga koreys portlariga 50 ta yapon savdo kemalari kirishi haqida shartnoma 

180 литрга тенг суюқлик ўлчови бирлиги 

---

10 
imzoladi. Ko’pgina yapon savdogarlari Koreyaning janubiy qismidagi uchta 
bandargohlarda doimiy tayanch manzillari tashkil etish imkoniyatiga ega bo’ldi. 
Yaponiya Koreyaga soda, mis rudasi, turli xil tibbiyot asboblari, ziravorlar va 
bo’yoqlar chiqargan bo’lsa, u yerdan sopol idishlar, ignalar va boshqa to’qimachilki 
mahsulotlari olib kelishgan.