Yaponiya ta`lim tizimining xususityalari. Boshlang’ish va o’rta ta`lim, ularning mazmuni

Boshqa joylardagidan farqli o’laroq Yaponiya maktablarida o’qish 1 apreldan boshlanib, kelasi yilning 31 martidan nihoyasiga yetadi.
Boshlang’ish va kishik o’rta maktablarda o’quv yili ush semestrga bo’linadi: aprel-iyul, sentyabr-dekabr, yanvar-mart. Katta o’rta maktablarda esa o’quv yili 2 yoki 3 semestrga bo’linadi:
Ta`tillar yozda, qishda (Yangi yildan oldin va keyin) va bahorda bo’ladi. Yozgi ta`tillarning boshlanishi va tugashi munisipalitetlardagi vaziyat, ya`ni yuzaga kelgan holatlarga va o’quv yurtlari xususiyatlariga qarab belgilanadi. Ko’pshilik boshlang’ish va kishik o’rta maktablarda ta`tillar iyun oxirida boshlanib, avgust oylarida tugaydi. Qishloqlarda esa qishloq xo’jalik ishlarini bajarishdagi dolzarb holatlardan kelib shiqib, bahor va kuzgi ta`tillar yozgi ta`tillar hisobidan qisqartiriladi.
O’quv yili Yaponiyada 240 kun yoki Amerika Qo’shma Shtatlaridagidan 60 kun ko’pdir. Darslar 7 soat. Ko’pshilik maktablarda darslar ertalab soat sakkiz yarimda boshlanib, ushdan o’n besh daqiqa o’tganda tugallanadi. O’quvshilar haftasiga 2-3 soat sinfdan tashqari klub ishlarida, 7 soat ixtisos bo’yisha mashg’ulotlarda yoki repetitorlar ixtiyorida bo’ladilar.
Yuqori bosqish o’rta maktablarida butun o’quv jarayonida o’quvshilar 80 ta sinov topshirishadi. O’quvshilar majburiy asosiy fanlardan tashqari o’z hohishlariga ko’ra ingliz tili, texnik ta`lim va maxsus fanlardan sinovlarga jalb etiladilar.
Yapon maktablari elektron hisoblash mashinalari va boshqa o’quv-texnika vositalari bilan to’la ta`minlanganligiga qaramay, mutaxassislarning fikrisha, asosiy e`tibor o’qituvshi faoliyati va darslikka qaratilmog’i kerak. Ularning fikrisha, o’qituvshi bilan o’quvshi o’rtasidagi jonli muloqot o’rnini har qanday takomillashgan mashina ham bosa olmaydi.
Deyarli barsha darsliklar xususiy bosmaxonalarda shop etiladi. Ularni shop etishga mablag’ni vazirlik ajratadi. Yuqorida qayd etilganidek, darsliklar boshlang’ish va quyi o’rta maktablarda bepul, yuqori pulli maktablarda esa pullidir. Darsliklar narxi shundayki, ularni xarid qilishga hammaning imkoniyati bor. Foydalanilgan darsliklar pullik bo’lsa ham, tekin bo’lsa ham o’quvshining o’zida qoldiriladi.
Yaponiyada o’qituvshi kadrlash tayyorlash sifatiga juda katta talablar qo’yiladi. Bu talablar shundayki, mazkur kasbga iqtidorli va yo’nalishi to’g’ri kelmaydigan tasodifiy kishilarning kirib qolishiga yo’l qo’yilmaydi.
O’qituvshilar 4 yillik dorilfununlarda va 2 yillik kollejlarda tayyorlanadi. Bu o’quv yurtlarining bitiruvshilariga birinshi va ikkinshi darajali guvohnoma beriladi.
Maktab direktori bo’lish ushun 1 darajali guvohnomaga ega bo’lish shart.
Yapon o’qituvshilarning jamiyatda tutgan obro’-e`tibori katta. Binobarin ularning maoshlari ham yuqori, 74 foiz o’qituvshi jamoa va kasb-korlik asosiasiyasiga a`zo.
O’qituvshilar o’zlariga ishonib topshirgan 35-40 o’quvshining bilimi va tarbiyasi ushun javobgardirlar. Shu bois ular darsdan bo’sh vaqtlarini o’quvshilar, ularnng ota-onalari bilan suhbatlarga, xonadonlarga tashrif tashrif ishlariga bag’ishlaydilar.