«Yangiyo‘l Poligraf Servise» Tashkent – 2017 A. S. Sagdullaev, V. A. Kosteckiy Áyyemgi dúnya tariyxí

Eramızdıń I ásirinde
Rim eń 
iri hám xalqı kóp qala bolǵan. Sol waqıttıń 
ózinde mınaday naqıl sózler payda bolǵan: 
«
Barlıq jollar Rimge baradı
». Toǵaylar, taw-
lar hám batpaqlıqlar arqalı jollar saldı. Jollar 
menen bir qatarda Rim
 vodoprovodları
– suw 
ótkizgishleri qaldıqları da házirge shekem 
saqlanıp qalǵan. 
Quvurlar nishablik asosida qurılǵan bolıp, 
tawlardaǵı bulaqlardan suwdıń ózi aǵıp ke-
letuǵın edi. Suw ótkizgish tarmaqların jarlar, 
jıralar hám alaplardan ótkeriw ushın 
akveduk
-
lar
– joqarı bóliminen kanallar ótkizilgen 
kópirler qurılǵan.
Úlken kópirlerdi pútkilley tastan qurıw 
qımbatqa túser hám uzaq dawam etetuǵın 
edi. Rimliler jańa qurılıs materialı bolǵan 
betondı
oylap tabadı. 

---

175
Arxitekturalıq usıllar. Sútinler
Korinf usılı
Ion
usılı
Doriy 
usılı
Aralash 
usılı
Kvint Kursiy 
Ruf
Plutarx
Tit Liviy
Rim 
tariyxshıları:
Qatqannan keyin ol tastan da bekkem bo-
lıp qalǵan. Betonnıń qollanılıwı rimlilerde tez 
hám bekkem imaratlar qurıwǵa múmkinshilik 
berdi.
Beton oylap tabılǵannan keyin jaydıń tóbe-
si gúmbez formasında sútinlersiz qurılatuǵın 
boldı. Rimdegi 
Panteon
(grek tilinen «barlıq 
qudaylar ibadatxanası» mánisin ańlatadı) shu 
taxlitda qurilgan. 
Rimniń eń úlken amfiteatrı bolǵan 
Kolizey 
ótmishtegi ájayıp waqıyanıń gúwası sıpatında 
házirge shekem saqlanǵan.
Ayyemgi Rimde ataqlı tariyxıy shıǵarmalar 
jaratılǵan. Tariyxshı 
Tit Liviy 
«Rim tariyxın» 
jazǵan. Plutarx grek-rim sarkardaları ómiri 
haqqında kitap jazıp qaldırǵan. Kvint Kur-
siy Ruf «Makedoniyalı Aleksandr tariyxı» 
shıǵarmasın jaratqan. Usı shıǵarmalar biz-
lerge shekem jetip kelgen. 

---

176