Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги

 Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги 
67 
Tushuntirish:‖1080ni‖135ga‖bo’lish‖kerak. 
Bo’lamiz:‖ 1080ni‖ 100ga,‖ 10‖ chiqadi,‖ lekin‖ 10‖ soni‖ bo’linmaning‖ sinash‖ raqami‖
bo’la‖olmaydi,‖chunki‖xonada‖eng‖katta‖birlik‖9.9‖ni‖olamiz. 
Ko’paytiramiz: tekshiramiz:‖ 135ni‖ 9ga‖ ko’paytiramiz,‖ 1215‖ chiqadi,‖ bu‖ 1080dan‖
katta,‖demak,‖bo’linma‖9‖dan‖kichik‖bo’lishi‖kerak.‖8‖ni‖tekshirib‖ko’ramiz. 
Tekshiramiz:‖135‖ni‖8‖ga‖ko’paytiramiz,‖1080‖chiqadi.‖Bo’linma‖8. 
754- misol. 
O’quvchilar‖misolni‖ustun‖shaklida‖tushuntirilgan‖holda‖yechishadi. 
Endi navbat bilimdonlar bellashuviga: 
Boshqotirmani yeching. 
3ta qatordan bittadan o’quvchi‖chiqib‖bosh‖qotirmani‖yechadi. 
755- masala 
O’quvchilar‖ ikkita‖ maydonga‖ pomidor‖ ko’chati‖ ekishdi.‖ Birinchi‖ maydonga‖
ikkinchisiga‖qaraganda‖720‖tup‖ortiq‖ko’chat‖ekildi.‖Agar‖birinchi‖maydonning‖yuzi‖500‖
m/kv va ikkinchi maydonning yuzi 320 m/kv bo’lsa,‖har‖qaysi‖maydonga‖necha‖tupdan‖
pomidor‖ko’chati‖ekilgan? 
1- maydon yuzi –500 m/kv 
2- maydon yuzi – 320 m/kv 
1- maydonga – ? 720 tup ortiq ortiq 
2- maydonga – ?‖tup‖ko’chat 
Har qaysi maydonga – ?‖tup‖ko’chat. 
Yechish: 500-320=180 720:180=4 
500 ·4=2000 320 ·4=1280 
Javob: 1- maydonga 2000ta va 2- maydonga‖1280‖ta‖ko’chat‖ekilgan. 
756- masala. 
Terdi‖2‖usta‖119920ta‖g’isht. 
Birinchi‖usta‖17‖kun‖ishladi‖va‖har‖kuni‖2860ta‖g’ish‖terdi. 
Qolgan‖g’ishtni 23 kunda ikkinchi usta terdi. 
Ikkinchi usta har kuni –?‖tadan‖g’isht‖tergan. 
1- usta – 2860ta‖g’ishtni‖17‖kun 

---

 Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги 
68 
2- usta –?‖Qolgan‖g’ishtni‖23‖kun 119920ta 
2- usta har kuni –?‖tadan‖g’isht 
Yechish:2860‖·17=48620 
119920-48620=71300 
71300:23=3100 
Javob: Ikkinchi usta har kuni 3100tadan tergan. 
IV. Yangi mavzuni mustahkamlash. 
NEGA JAVOBLAR BIR XIL? 
Dugonalar‖gaplashib‖o’tirishardi. 
-Qizlar,‖ istagan‖ biror‖ soningizni‖ o’ylang.‖ Ular‖ 1‖ dan‖ 9‖ gacha‖ boigan‖ sonlar 
bo’lsin, – dedi Nargiz. 
- O’yladik, – deyishdi qolganlar. 
Endi‖ o’z‖ o’ylagan‖ soningizni‖ 2‖ ga‖ ko’paytirib,‖ keyin‖ ko’paytmaga‖ 2‖ ni‖
qo’shinglar. 
Shunday qildik. 
- Endi‖ yig’indini‖ 2‖ ga‖ bo’lib,‖ so’ngra‖ undan‖ dastlab‖ o’ylagan‖ sonlaringizni‖
ayiringlar. 
Buni ham bajardik. 
Javobi: 1. Shundaymi? 
Ha, shunday, - deya uning topqirligiga tan berishdi dugonalari. 
Maqsuda‖1,‖Mohigul‖2,‖Jasur‖3,‖Jahongir‖esa‖5‖sonlarini‖o’ylashgan‖ekan.‖Shunga‖
qaramay‖barchaning‖javobi‖bir‖xil‖chiqishi‖juda‖g’aroyib‖edi.‖Qiziq,‖siri‖nimada‖ekan-a? 
757- misol. 
Qavslarni‖shunday‖qo’yingki,‖tengliklar‖to’g’ri‖bo’lsin: 
180:5+7‖·5=56 180:5+4‖·5=100 
V.‖O’quvchilar‖bilimini‖baholash: 
Dars‖ davomida‖ baho‖ olgan‖ o’quvchilar‖ rag’batlantirilib,‖ kundalik‖ daftarlariga‖
baholari‖qo’yiladi. 
VI. Uyga vazifa: 169- betdagi 758-759- misol va masalalarni ishlab kelish.