Yangi o’zbekistonning umidli yoshlari” 1(3)-son

Бошланғичмак
табда 9 та 
фан ўқитилади
Ўрта
мактабда
фанлар яна
4 
тага
кўпайтирилга
н
7-
синфдан 
бошлаб
чет 
тиллар
ўргатила
ди
.
8-
синфда
н 
бошлаб
Хитой
тарихи
ўргани
лади
.
0%
10%
20%
30%
40%
50%

---

154 
CENTRAL ASIAN RESEARCH JOURNAL FOR INTERDISCIPLINARY STUDIES
(CARJIS) ilmiy jurnali bilan hamkorlikda. 
“YANGI O’ZBEKISTONNING UMIDLI YOSHLARI” 1(3)-SON 
2022-YIL 28-APREL 
•
Бошланғич синфлар ўқитувчиси бўлиш учун 2 йил ўқиш керак
Солиқлар тизимида таълимий солиқ жорий қилинган: ишлаб чиқарувчилар 
фойданинг маълум фоизини маорифга юборадилар. Давлат бюджетининг 24 
фоизи таълимга сарфланади. Мамлакат президенти (у халқ таълими Давлат 
кенгашини бошқаради) шахсан провинциялар таълим бошқармалари (биздаги 
халқ таълими бошқармалари каби) бошлиқаларини тайинлайди. Бу ҳам ушбу 
мамлакатда маорифга қанчалар зўр аҳамият берилишини кўрсатиб турибди. 
Францияда таълим тизими 
Франция таълим тизими ҳам қадимий ва бой тарихга эга. Бу мамлакатда 
«Таълим ҳақида»ги қонун дастлаб 1955 йилда қабул қилиниб, 1975 йилда унга 
қатор ўзгартиришлар киритилган.
Франция давлатининг ҳозирги даврда амал Қилинаётган «Таълим ҳақида»ги 
қонуни 1989 йил 10 июлда қабул қилинган бўлиб, унинг ўзгартирилишига 
таълим стратегиясида рўй берган ўзгаришлар, мамлакатнинг ички, ташқи 
сиёсатдаги ислоҳатлар, юзага келган иқтисодий шароитлар, чет эл 
педагогикасидаги илғор тажрибаларнинг мамлакат таълим тизимларига кириб 
келиши, ўқув предметларининг интеграциялари ва бошқалар сабаб бўлди. 
•
Хусусий мактаблар;
•
Давлат мактаблари;
•
Оралиқ мактаблари
Ўқитиладиган предметлар ичида француз тили ва адабиёти, ўқиш ва ёзув 
алоҳида аҳамиятга молик бўлиб ҳисобланади. Улар учун дарс вақтининг 30% 
ажратилади. Ўртача ҳафталик соатлар 26 соатдан иборат, дарснинг давомийлиги 
эса 60 минут. Ўқув йили 5 чоракка бўлинади. Француз мактаблари бошланғич 
синфларида ўқиш эрталабки ва тушдан кейинги қисмларга бўлинади. Эрталаб 
ўқувчилар она тилидан, тушдан кейин эса математика ва бошқа предметлардан 
сабоқ оладилар. Математика, она тили ва адабиёти база предмети, тарих, 
география, меҳнат, жисмоний тарбия предметлари эса ривожлантирувчи 
предметлар ҳисобланади. 
Франция таълимида болаларнинг гўдаклик чоғиданоқ мактабда ўқитиш 
учун тайёр ҳолда олиб келиш ғоят муҳим масала ҳисобланади.Бу босқичда 
тарбияланувчилар қуйидагича табақалаштирилган: кичик гуруҳ (2-4 ёш), ўрта 
гуруҳ (4-5 ёш), катта гуруҳ (5-6 ёш). Мактабга тайёрлов гуруҳи (5-6 ёш) бўлиб, 
уларга Францияда 100% шу ёшдаги болалар қамраб олинган.
Болаларни мактабга тайёрлаш учун алоҳида дастур ва дарсликлар 
мавжуд.Францияда бошланғич таълим мактабларига 6 ёшдан 11 ёшгача бўлган 
болалар жалб қилинадилар
Францияда бошланғич таълим мактабларига 6 ёшдан 11 ёшгача бўлган 
болалар жалб қилинадилар Бошланғич мактаб бепул ва мажбурий. Унинг 

---

155 
CENTRAL ASIAN RESEARCH JOURNAL FOR INTERDISCIPLINARY STUDIES
(CARJIS) ilmiy jurnali bilan hamkorlikda. 
“YANGI O’ZBEKISTONNING UMIDLI YOSHLARI” 1(3)-SON 
2022-YIL 28-APREL 
вазифаси ўқиш, ёзиш, ҳисоблаш малакасини беришдир. Ўқув машғулотлари 
эрталаб соат 9 дан 12 гача, ҳамда соат 14 дан 16 гача 5 соат давом этади. Мактабда 
овқатланиш пуллик, лекин жуда арзонлаштирилган нархларда. 
Бошланғич синфларда ўқиш уч босқичда амалга оширилади: 1.Тайёрлов 
босқичи;
2.Элементар курс (бу босқич икки йил давом этади);
3.Чуқурлаштирилган босқич.
1990 йилдаги ҳукумат қарорида болаларни билимига, қобилиятига қараб 
дарс 
жадвалини 
табақалаштирган 
ҳолда 
тузиш 
ҳуқуқи 
берилди. 
Ўқувчилар 11 ёшда бошланғич мактабни тугаллаб ўрта мактабга ўтадилар. Ўрта 
таълим эса коллежлар ва лицейларда амалга оширилади.Ўрта таълим икки 
босқичда берилади. Бу босқичда 15-18 ёшгача бўлган болалар таълим оладилар. 
Улар уч йил ўқиб бакалавр унвони ва дипломи учун имтиҳон топширадилар. 
Биринчи босқич (11 ёшдан 15 ёшйил бўлиб, энг кичик гача) 4 синф 6-синф, 5-4 
ўрта синф, 3-синф эса катта синф ҳисобланади
Францияда талабалар педагогика, политехника институти, олий маъмурий 
мактабларга кириш учунгина имтиҳон топширадилар. Бундан ташқари шу касбга 
мойиллиги ҳам алоҳида синаб кўрилади. Бошқа олийгоҳларга ва 
университетларга эса бакалавр дипломи бўлган ёшлар имтиҳонсиз қабул 
қилинаверади. 
Олий таълим университетларда уч туркумда амалга оширилади.Биринчи 
туркум: умумий бўлиб, ўқиш муддати икки йил давом этади. Иккинчи туркум: 
ўқиш бир йил давом этади. Талабалар уни магистр даражаси билан якунлайди. 
Учинчи туркум: ўқиш 1—2 йил давом этади.
Учинчи туркум циклида: 
• 
- бирон бир предметни чуқурлаштириб ўрганилганлиги ҳақида диплом 1 
йил; 
• 
- ихтисослаштирилган олий маълумот тўғрисида диплом 1-йил; 
• 
- учинчи туркум докторлик диссертацияси 1—2 йил; 
• 
- давлат докторлик диссертацияси бирон-бир соҳани мукаммал ўрганиб 
диссертация ёзиш каби ҳужжатлар олиш мумкин. 
Улар одатда саноат, маиший хизмат кўрсатиш, информатика 
мутахассисликларига ихтисослашган Ўқиш муддати 2 йил бўлиб, саккиз 
хафталик ишлаб чиқариш амалиётини ҳам кўзда тутади. Сиртқи таълим 
шохобчалари жуда кенг бўлиб, у 500 турдаги ўрта, олий профессионал маълумот 
беришни тавсия эта олади.
• 
Францияда олий маълумот ва ихтисос берувчи олий технологик 
институтлар мингдан ортиҚ. Ўқитувчилар ўз назарий — услубий малакаларини 
оширишга аҳамият берадилар. Малака ошириш курсларидан ўтиш учун аниқ 

---

156 
CENTRAL ASIAN RESEARCH JOURNAL FOR INTERDISCIPLINARY STUDIES
(CARJIS) ilmiy jurnali bilan hamkorlikda. 
“YANGI O’ZBEKISTONNING UMIDLI YOSHLARI” 1(3)-SON 
2022-YIL 28-APREL 
муддат белгилаб қўйилмаган. Ўқитувчилар ўз ихтиёрлари билан тест 
марказларида имтиҳон топширадилар.Шу имтиҳонлар даврида ўқитувчи 
фаолиятида айрим нуқсонлар сезилиб, малака оширишга эҳтиёж аниқланса, ўз 
вақти ва маблағлари ҳисобига малака оширилади 2000 йилда Франция 
мактабларидаги аҳвол синчиклаб ўрганилиб, ўқувчиларнинг кўпчилик дарсларга 
кирмай бошқа ишлар билан машғул бўлиб юриши аниқлангач, бу камчиликни 
тузатиш учун жиддий чоралар кўрилмоқда. Полицияни бу ишга жалб этиб, дарс 
вақтида бошқа жойларда юрган болаларни тутиш, уларга жарима солиш ва 
мактабга элтиб қўйиш юклатилади. Ўз фарзандларини мактабга юбормоган ота-
оналарни эса суд ҳукми билан жазоланади. Унда ҳатто қамоқ жазоси ҳам 
белгилаб қўйилган.