Yangi o`zbek adabiyoti” fanidan

1- qadam. 1- kichik guruh oldiga “Hikoya qahramoni Qobil bobo bilan ellikboshining xatti-harakatlarini izohlang” topshirig`i beriladi.
2- qadam. Kichik guruhga shu topshiriq yozilgan bitta katta qog`oz va bitta ruchka beriladi.
3- qadam. 1- talaba familiyasi va o`z javobini yozadi.
4- qadam. 1- talaba qog`ozni o`ng tomonida o`tirgan guruhdoshiga uzatadi. 2- talabao`z familiyasi va javobini yozadi.
5- qadam. 2- talaba ham qog`ozni o`ng tomonidagi sherigiga uzatadi. U ham familiyasi va xayolida tayyorlab turgan javobini yozadi. SHu tariqa, qog`oz aylanaveradi, muammoga berilgan javoblar soni ko`payaveradi. Vaqt etishiga qarab, kichik guruh a`zolari muammoga bir necha martadan javob yozishlari ham mumkin.
6- qadam. Belgilangan vaqt tugagach, guruh o`z ishini yakunlaydi.
“Aylana”ni qo`llashda o`qituvchi kichik guruhlardan olingan javoblardan qanday foydalanishni oldindan o`ylab qo`yishi kerak bo`ladi. Negaki, agar olingan javoblardan muayyan o`quv maqsadlarida foydalanilmasa, keyinchalik talabalar bu usulga jiddiy qaramay qo`yadi va astoydil o`ylab o`tirmay, javoblarni shunchaki yozib qo`yishga odatlanishadi. O`qituvchi ham, talabalar ham berilgan javoblar o`quv jarayonining tugashi emas, balki boshlanishi ekanini ko`zda tutib, ulardan yagona ta`limiy maqsadga erishishda foydalanishi lozim bo`ladi.
SHu hikoyani o`rganish yuzasidan 2- kichik guruhga “Amaldorlar obrazlaridagi o`xshash va farqli jihatlarni ko`rsating”, 3- kichik guruhga “Nochor va himoyasiz odamning tahqirlanigi sababini izohlang”, 4- guruhga “Hikoya matnidan odamga ta`sir etadigan asosiy omil nima ekanini aniqlang” tarzida topshiriqlar beriladi. Bu kichik guruhlar ham 1- kichik guruh qo`llagan tartibda ish olib borishadi.
“Aylana” usulida barcha kichik guruhdagi talabalar bir-birlarining javoblaridan xabardor bo`lishadi va o`zlari beradigan javobda oldingilarni takrorlamaslikka, muammoning yangi qirralarini ochib berishga intilishadi. SHuningdek, bu usul talabalarga o`zlarini o`zlari to`g`rilash imkonini ham beradi.

“YAngi o`zbek adabiyotI” darslarida “chuvalchang” usulidan foydalanish

Adabiy ta`limda samarali ishlatish mumkin bo`lgan interfaol usullardan biri “chuvalchang” (zigzag) usulidir. Interfaol metodning bunday nomlanishi sababi shundaki, unda turli kichik guruhdagi talabalar vaqti-vaqti bilan o`rin almashib, bir-birlariga o`tib turadilar, materialni o`zlashtirish va javobni taqdim etish xususida o`zaro kelishib oladilar. “Chuvalchang” usulida kichik guruhning har bir a`zosi raqamlanadi. Agar biror kichik guruhda birorta a`zo ko`p yoki kam bo`lsa, raqam ham shunga yarasha bitta ortiq yoxud kam bo`ladi. O`quvchilarning raqamlanishi sababi shundaki, o`qituvchi kichik guruhlarning har biri oldiga bajarilishi lozim bo`lgan o`quv vazifasini qo`ygach, raqamlar asosida maslahat guruhlari tashkil etadi. Chunonchi, 1- raqamlilar alohida, 2- raqamlilar o`z boshlariga, 3- raqamlilar o`z oldilariga va hakozo tarzida vaqtinchalik maslahat guruhi tashkil etiladi. Maslahat guruhi oldiga o`quv muammosini to`g`ri echish va esda qoladigan yo`sinda taqdim etish yo`llarini belgilash vazifasi qo`yiladi. Maslahatchilar o`zaro fikrlashib olishgach, o`z guruhlariga qaytadilar.
“Chuvalchang” usuli mohiyatini quyidagi yo`sinda esda qolarliroq ifodalash mumkin: