Yangi iqtisodiy siyosat "nep"

Case study

To’g’ri 20 yillar siyosatiga qarasak ancha oldingi yillarga nisbatan ijobiy natijar k’rsatgichi ancha baland edi lekin bu siyosat ham baribir xalq manfaatlariga qaratilgan emas edi bunga qanday misollar keltira olamiz?

Yangi iqtisodiy siyosat “NEP”

Ma’lumki 1921yil baxoriga kelib bolsheviklar rossiyaning iqtisodiy xayotiga keskin o’zgarishlar o’tkazish zarurligi ravshan bo’lib qoldi bunda R K P (B) X seizdi (1921 yil mart oyning oziq ovqat razviyorstkasini oziq ovat solig’i bilan almashtirish to’g’risidagi qaror bilan burlish boshlanib ketdi.

Bunda Turkiston respublikasida Yangi Iqtisodiy Siyosat – NEPga o’tishga o’lka sovetlarining X siezdida rasmiylashtirildi.

NEPning asosiy maqsadi iqtisodiyot xalq xo’jaligiga raxbarlik qilishning xarbiy komunistik usullardan vos kechish ishlab chqaruvchiga avvalo dehqonga bir qadar erkinlik berishdan iborat edi.

Turkiston xalq xo’jaligi inqirozdan jonlanish tomon asta sekin yuz berdi. Bunda sovet xukumatining liberallashtirish siyosati ancha tasir qildi. NEP munosabati bilan Turkiston respublikasi iqtisodiyotida paydo bo’lgan siljishlar ijtimoiy xo’jalik yuzasidagi o’zgarishlar buyerda siyosatning bir oz yumshatilganligidan dalolat beradi.

Lekin Turkiston Respublikasida xalq xo’jaligini Tiklashda NEP davrida xam kata xatoliklarga yo’l qo’yildi Turkiston siyisiy ham iqtisodiy jihatdan to’la to’kis ravishda Markazga bo’ysundirildi Bu xol butun rossiya MIK qarorda ham yaqqol ko’zga tashlanadi Turkiston tashkilotlarining folyati 1922 yil may iyun oylarida Toshkentta bo’lib o’tgan Turkiston Iqtisodiy Kengashining 1 siezdi diqat markazda bo’ldi Siezda qabul qilingan Rezolusiyada bu tashkilotning 1921 yil fevraldan oktyabirgacha bo’lgan birinchi davirda xato va kamchiliklari batafsil korsatilgan.

Markaz paxtachilik ipakchilik kabi muxim xom ashyo yetkazib beruvchi soxalarni shuningdek yirik korxonalar davlar tasarrufida qoldirildi.

Xususiy kapital bilan aksionerlik jamiyatlari tuzishga ishchi kuchini yollashga ruxsat berildi lekin shunday bo’lishiga qaramasdan Turkiston sanoatida Davlat sektorining ulushi bu paytta 93.1 % ni tashkil qilardi.

Bunda Turkistondan Markaziy Rossiyaga ozoq-ovqat maxsulotlarini tashib ketish 1921 yilda xam to’xtamadi”Volga bo’yi gubernyalarida Ochlik degan baj bilan o’zi ocharchilik davom ettirayotgan Turkistondan 1921 yilning kuzida Moskva va boshqa shaxarlarga 300.000 puddan ko’p g’alla yuborildi.