Yadro reaksiyalari. Yadro reaktori

Zanjir reaksiyasi. Yadro parchalanish jarayonida malum miqdorda neytronlar ajralib chiqadi. Bu hodisa muhim ahamiyatga ega. Neytronni yutga

n

yadro o'zidan yana ikkita yoki uchta neytronlar chiqarib parchalanadi. O'z navbatida har bir neytron yangi yadroni parchalaydi va yana malum miqdorda neytronlar chiqaradi. Bunday jarayon ko'p takrorlanadi. Shu sababdan bunday jarayon zanjir reaksiyasi deyiladi.

Zanjir reaksiyasida eng muhimi ajralgan energiya emas, ajralgan neytronlardir. Zanjir reaksiyasi yadro energiyasidan amalda foydalanish imkoniyatini yaratadi.

Neytron ²⁵⁵U yadrosi bilan to'qnashish jarayonida 190 MeV energiya ajraladi. 1kg ²³⁵U yadrosi parchalanish vaqtida 19 • 10⁹ kal issiqlik miqdori

ajraladi. Solishtirish uchun 1kg tosh ko'mir yonganda 7500 kal issiqlik miqdorini tarqatadi. Natijada 1kg uran yadrosi ²³⁵U parchalanish jarayonida 2500 t tosh ko'mir yongandagi ajralgan energiyaga teng.

Tabiiy uran massalari 234, 235 va 238 ga teng uchta izotoplar aralashmasidan iborat. Uchta izotoplar radioaktiv xususiyatga ega va katta yarim yemirilish davriga ega. Uranning izotop atomlari parchalanish jarayonida a va (3- zarralar, shuningdek y-kvantlar chiqaradi.

234 235

Tabiy uranda (' va U miqdorlari kichik. Shuning uchun tabiy uran asosan ²³V dan tashkil topgan. Ko'pchilik holda uran yadrosining ikki

235 238

izotoplarining (' va U neytronlar bilan bombardimon qilinib o'rganiladi.

²³ V uranni sekinlashgan neytronlar bilan bombardimon qilganda, bir qator parchalanishlar ro'yberadi. Parchalanish jarayonini keltiramiz:

^23Stt, v²³⁹n , 92 0 92 Y

²ll^NP 2,3 куп ^>294^Pu + 239

'Pu И ^J

238; 92

92 ^u 2400Шил ^? 92<sup>u

2</sup>Ци uran yadrosi sekinlashgan neytronni yutib tabiatda yo'q uran izotopi U yadrosiga o'tadi va y-nur chiqaradi. Bu uran izotopi 23 minutdan so'n

g
o'zidan elektron va neytron chiqarib neptun yadrosini hosil qiladi. 2-3 кип

o'tganda neptun CllNp), o'zidan elektron va neytrino chiqarib ²^Puplutoniyga o'tadi.

235jj Uran yadrosi sekinlashgan neytronni nyutib, ikki qisimga parchalanish 92 jarayon sxemasi.