Ya. O. Ruzmetov

4.3. Texnika jihatdan asoslangan vaqt me’yorining
tarkibi va liisob-kitobi
Texnika jihatdan asoslangan vaqt me’yori - hisob-kitob asosida 
aniqlanadi va mazkur korxona sharoitida muayyan ishni bajarish uchun 
zarur vaqtni belgilaydi, albatta ilg‘or tajriba va zamonaviy texnik, 
texnologik va ishlab chiqarishni tashkii qilishda erishilgan yutuqlami 
ishga solgan holda. Vaqt me’yorlari mehnat m e’yori ifodasida soniya, 
daqiqa, soat va ish kunlari bilan oichanadi.
78

---

Texnologik jarayonlar mukamallashgan sari, texnik me’yorlar 
tekshiriladi va qayta ko'rib chiqiladi, mehnat jarayoni rivojlanganini, 
yangi texnika o‘matilishi va ilg‘or tajribani jamlaganni, hodimlaming 
madaniy va kasbiy darajasining yuksalishini qonuniy me’yorlar o‘zida 
ifodalaydi.
Texnik jihatdan asoslangan me’yorlarni ishlab chiqarish jarayonida 
albatta navbat, ish kunining, ish vaqtining tarkibini aniq bilish zarurdir. 
Ish vaqtining barcha xarajatlari ish vaqti va tanaffuslar vaqtiga ajraiadi. 
Ish vaqti o‘ziga bir qator unsurlami qamrab oladi: tayyorgarlik va 
yakunlash vaqti, amaliy vaqtni va ish joyini ishlash uchun tayyorlash, 
ishdan keyin esa tozalab, tartibga solishdan iborat. Tanaffus vaqti qaysi 
bir sharoitda ish vaqti bilan bogiiq boiadi yoki boimaydi.
Texnik jihatdan asoslangan norma uni tashkii qilgan unsurlar 
umumiyligi bilan aniqlanadi:
Tn 
~ 
tya
+ 
tas
"t" 
tk 
tx
+ 
tdam.
(4-4)
Texnik jihatdan asoslangan vaqt me’yorlarining tarkibi 4.4. 
chizmada ko‘rsatilgan. Vaqt normasi 
T„
- mahsulot birligiga tayyor­
garlik, 
tya
- yakunlash va donalik 
d
vaqtidan iborat, donalik vaqti o‘zi 
amaliy vaqt 
a
(asosiy 
as
va ko‘makchi 
k)
ish joyiga xizmat qilish vaqti 
x
va belgilangan tanaffus