|
Mehnat harakati bn
- usulning ajralmas qismidir.
Mehnat harakati
deb, inson tanasining mehnat davomida ishchi
organlaiining harakatiga aytiladi: masalan. tanasi, q oii, bo‘g‘mlari, bar-
moqlari va boshqalar kiradi.
Doimiy xaiakterga ta’sir ko'rsatuvchi asosiy omillar, ishlash maso-
fasi, harakatning aniqligi va unga berilayotgan kuchning ta’siridir.
2.1. Ishlab chiqarishda texnik tayyorgarlikning mohiyati
Vagon ta’mirlovchi ishlab chiqarish korxonalarida texnik layyor-
garlik - yuqori sifatli vagon ta’mirlashni tashkillashtirish kompleks maj-
24
muini o‘z ichiga olib, ta’mirlash va ehtiyot qismiarini tayyorlash asosi
boigan uzluksiz texnologik jarayon asosida faoliyat yuritadi.
Ishlab chiqarishning texnik tayyorgarligi bu - korxonaning barcha
ishlab chiqarish xo'jaligining asosiy ishchi qismi hisoblanadi. Uning
darajasiga qarab, korxonaning texnik-iqtisodiy ish ko'rsatkichlari va
asosiy mehnat unumdorligi. uskunalardan va sex maydonlaridan sama-
rali foydalanish, ish doimiyligi va material zaxiralaridan unumli foyda-
lanishga avtiladi.
Korxonaning texnik ta’minoti qancha yuqori b oisa - shuncha uning
texnikasi murakkablashadi, texnologiya boshqaruv va uni tashkillash-
tirish shuningdek, ishlab chiqarishning texnik tayyorgarligi yuqori aha-
mivat kasb eta boshlaydi.
Ishlab chiqarishdagi texnik tayyorgarlik vagon ta’mirlash korxona-
sining texnik rivojlanish rejasi bilan yaqindan bog‘lanib, yangi texnikani
va taraqqiylashgan texnologiyani joriy etish, shuningdek ilmiy va kor-
xonada mehnatni tashkillashtirish va boshqaruvni yaxshilashga xizmat
qiiadi.
Vagon ta'mirlash korxonalaridagi texnik layyorgarlik -
0
‘zining
mohiyatiariga ega bo‘lib, unda yangi vagonlar yaratilmaydi balki, temir
y o i tizimidagi vagonlami eksphiatatsiyadan keyin ta’mirlash ko‘zda
tutiiadi.
Shunday qilib, vagonlar ta’mirlash korxonalariga ishlab chiqarish
dagi tayyor obyekt sifatida turli xildagi nuqsonlar bilan ta’mirianishga
kirib keladi.
Ta’mirlangan vagonlar kelajakdagi ekspluatatsiyaga yaroqlt bo'Iish-
lari shart.
Shuning uchun vagon ta’mirlash korxonalaridagi texnik tayyor-
garlikning asosiy maqsadi:
1. Vagonlami rejali ta’mirianish jarayonini amalga oshirishni
ta’minl&sh.
2. Vagonlami ta’mirlash va ehtiyot qismlari uchun texnik sharoit-
lami ishlab chiqarish.
25
3.Yuk va yoiovchi vagoniaming qismlarini modemizatsiya va
universallashtirish.
4. Proyektlar va eng zamonaviy texnologik jarayonlarni, ilg;or oidi
usullami ishlab chiqarishning tashkillashtirish jarayoniga joriy qilish.
5. Vagon ta’mirlash jarayoniga barcha qulay texnologik hujjatlami
va ishlanmalami kirgazish.
Natijada, ishlab chiqarishning texnik tayyorgarligi - sexlar va za-
voddagi xizmat ko‘rsatish bo‘g ‘inlari turii xildagi texnik va texnologik
hujjatlarga ega boiib, (chizmalar, texnik shartlar, texnologik va operat-
sion kartalar, spetsifikatsiyalar, uchastkalar rejasi va ish joylari) yorda-
mida ishlab chiqarish jarayoni olib boriladi, quyidagi texnik tayyorgar-
liklar, texnik normalari ishtirokida, materiallarning spctsifi-katsiyasi,
mehnatga haq toiashda va ishlab chiqarishni tashkillash-tirishda, texnik
nazorat, texnik-materialli ta’minotda va boshqa ehtiyojlarda ishlab
chiqarishni tashkillashtirish va boshqarishda keng foydalaniladi. Ishlab
chiqarishning texnik tayyorgarligi vagon ta’mirlash zavodlarida bajaril-
gandek kabi, quyidagi tashkilotlarda ham shunday bajariladi:
Barcha xalqaro temir y o i transportining ilmiy-izlanish institutlarida
(TSNII-MIIN, MPS-YAV) va proyektli konstruktorli bo'g‘inlarda
(PKTB, TSTVRMPS va PKB, TSB, MPS) larda bajariladi:
Ishlab chiqarishning zavoddan tashqaridagi tayyorgarligi - vagon
lami ta’mirlash texnologiyasi va ishlab chiqarishning tashkillashtirishni
amalga oshirish yoiidagi bir qancha muammolami hal etishga qara-
tilgan. chuqur ilmiy izlanishlar, yangi turdagi texnologik jarayonlarni
ishlab chiqish, ta’mirlash chizmalari, mexanizatsiya vositalari, ta’mir
lash korxonalarini avtomatlashtirish, va boshqa uraum turdagi qarorlarni
ishlab chiqishga yo‘naltirilgan boiadi.
Zavoddagi ishlab chiqishning texnik tayyorgarligi bu - zavoddan
tashqaridagi tajribalaming to‘g‘ridan-to‘g‘ri bajarilishi va ishlab chiqa
rish korxonalarida ulami asosiy vo‘nalish sifatida ishlatishga aytiladi.
Ishlab chiqarish texnik tayyorgarligining barcha bosqichlarida -
iqtisodiy tahlii va ishlab chiqish rnaqsadining asosi mujassamlashib,
26
unga ko‘ra konstruksiyali, texnologik yoki tashkillashtirilgan tashkilotni
amaiga joriy etish nazarda tutiladi.
Ishlab chiqarishning texnik tavyorgarligi - konstruktorli, texnologik
va tashkillashtirilgan ishlab chiqarish, bosh konstruktor boiimining
boshqaruvi ostida va tashkilotning bosh texnologi bo‘limlari bilan bir-
gaiikda amaiga oshiriladi.
Bu ishda samaraning eng muhim omili bo‘lib - konstruktorli va
texnologik tayyorgarlikning birgalikdagi aloqa hisoblanadi.
Umumiy boshqaruv va tashkilotning barcha ishlab chiqarish
ishlarini texnik tayyorgarligi bo‘yicha ishlami korxonaning bosh
muhandisi boshqaradi.
Texnologiya jarayonining tuzilma birligi b o iib
texnologiya
operatsiyasi
hisoblanadi. U bir yoki bir nechta bir vaqtda ishlov beri-
layotgan obyekt (zagotovka, detal, agregat) bilan, bir ish joyida (dast-
goh. press, konveyerda va h.k.), bir yoki bir guruh ishchilar tomonidan
yoki avtomat ishlab chiqarish jarayonida operator kuzatuvi ostida
bajariladi. Operatsiya texnologiya jarayonining bir qismi sifatida ishlov
berish obyekti, ish joyi va ijrochiiar o ‘zgarmasIigi bilan tavsitlanadi.
Jarayonning mexanizatsiyalashganligi darajasiga ko'ra operatsiyalaming
quyidagi turlari farqlanadi:
- qo‘lda bajariladigan - oddiy yoki mexanizatsiyalangan asbob
yordamida qo‘lda bajariladigan operatsiyalar (masalan, chilangarlik
kesish ishlari, qo‘lda shakl berish va h.k.);
mashina-qoida bajariladigan - mashinalar yordamida, ammo
ishchilaming bevosita va uzluksiz ishtirokida amaiga oshiriladigan
operatsiyalar (masalan, metall kesish dastgohlarida asbobni qo‘lda
uzatgan holda detallarga ishlov berish va sh.k.);
mashina - cheklangan miqdordagi ishchilar ishtirokida mashinalar
yordamida bajariladigan operatsiyalar (masalan, universal metall kesish
dastgohlarida detallarga ishlov berish. bunda ishchi ishtiroki dastgohni
boshqarish, detallami o ‘matish va yechib olish, hamda faqat nazorat
oichovlarini bajarishdan iborat bo‘ladi);
avtomat - avtomat uskunalarda bajariladigan (masalan, detallarga
avtomat-dastgohlar yoki avtomat liniyalarda ishchi ishtirokisiz, raqamli
dasturli boshqaruvga (RDB) ega boigan dastgohlarda, robototexiiika
koraplekslarini qo‘llagan holda ishlov berish).
Shuningdek zavod va sexlaming ishiab chiqarish tazilmasi katta
ahamiyatga ega. Ishlab chiqarish tuzilmasini qurishda inahsuloming
konstruktiv va texnologik xususiyatlari, alobida mahsulot turlari
bo‘yicha ishlab chiqarish ko‘lami hisobga ollnadi. Bu alohida sex va
uchastkalaming o‘zaro bogiiqligini shart qilib qo‘yadi, ya’ni ishiab
chiqarish jarayoni elementlarining makondagi harakatini belgilab beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
