Y. Hamrayeva O‘zbek va rus tillarining qiyosiy tipologiyasi

UNLILAR SISTEMASI

O’zbek va rus tillaridagi unlilar bir-biridan anchagina farq qiladi. O’zbek tilida quyidagi unli fonemalar mavjud: a, o, i, e, u, o’. Rus tilida ham oltita unli fonema bo'lib, bular quyidagilardir: a, o, и, э, у, ы. Bu unlilar har ikkala tilda ham uch tomonlama tasnif qilinadi:

1. 
   Tilning ko'tarilish darajasiga ko'ra (yuqori, o'o’rta, quyi).
   
2. 
   Labo’larning ishtirokiga ko'ra (labo’langan, labo’lanmagan).
   
3. 
   Tilning yotiq harakatiga ko'ra ( old qator, o'o’rta qator va orqa qator).
   

Ammo o’zbek va rus tillaridagi o'xshash fonemalarning ham o'o’zaro farqli jihatlari mavjud bo'lib, bular quyidagi qiyosiy jadvalda aks ettirilgan. (Ruscha harflar tik qavs ichida berilgan).
O’zbek va rus tillaridagi unlilarning qiyosiy jadvali.

Qator Тilning ko’tarilish darajasi	Old qator	o’o’rta qator	orqa qator
	Labo’lanmagan	labo’lanmagan	labo’lanmagan	Labo’langan
Yuqori	[и], i	[ы]		[у], u
O’o’rta	[э], e			[о], o’
Quyi	А	[a]	o

Eslatma: Unlilarning til yotiq (gorizontal) holatiga ko'ra belgilari asosiy hisobo’lanmaydi, chunki bu belgilar ularning qurshovlari ta'sirida o'zgarib turadi.
Quyida har ikki til unli fonemalari alohida-alohida qiyoslanadi.