Xx асрнинг сўнгги йилларига келиб СССР таркибидаги республикалар мустақиллигини ва инсон ҳукукларини поймол қилган маъмурий буйруқбозлик тизими ўз даврини ўтаб бўлганлиги янада яққолроқ намоён бўла бошлади

XX асрнинг сўнгги йилларига келиб СССР таркибидаги республикалар мустақиллигини ва инсон ҳукукларини поймол қилган маъмурий буйруқбозлик тизими ўз даврини ўтаб бўлганлиги янада яққолроқ намоён бўла бошлади. Иқтисодиёт орқага қараб кетиб, халқнинг турмуш тарзи, шароити ёмонлашди ва мамлакат ижтимоий-иқтисодий жиҳатдан таназзулга юз тута бошлади. Собиқ мамлакатда халқ хўжалигини бозор иқтисодиётига ўтказишни ҳаётнинг ўзи кун тартибига қўя бошлади ва унинг ҳуқуқий асосларини яратишни заруратга айлантирди. 90-йилларнинг бошларига келиб Ўзбекистонда халқнинг мустақилликка эришишидан иборат азалий орзусини амалга ошириш бош масала бўлиб қолди. Мамлакатда шундай вазият вужудга келдики, бир томондан, бир-бирига қарама-қарши бўлган турли қарашлар шаклланди. Иккинчи томондан, ўша даврдаги марказий давлат раҳбарияти мамлакат ичкарисидаги вазиятни тўғри баҳолай олмади, миллий республикаларда мустақилликка эришиш тобора кучайиб бораётганининг олдини ололмай қолди. Бу ҳол ўзбек халқининг мустақиллик учун бўлган курашини тезлаштириб юборди ва бозор иқтисодиётига асосланган фуқаролик демократик давлат қуриш асослари шакллана бошлади.

• 
  1990 йил охирларига келиб Болтиқбўйи мамлакатлари мустақиллик тўғрисидаги талабларни СССР Олий Кенгаши мажлиси ва халқ депутатлари қурилтойига кўндаланг қилиб қўйганларидан сўнг Президент М. Горбачев бир гуруҳи депутатлар ва раҳбарлар билан вазиятни ўрганиш, аниқроғи, тазйиқ қилиш, таъсирини ўтказиш мақсадида Болтиқбўйига борди. Гуруҳи таркибида Ўзбекистон Президенти И.Каримов ҳам бор эди. У ерда И.Каримов хақиқат билан юзма-юз келди ва шунда жуда катта қатъият ва фавқулодда журъат билан муносабатини билдирди. Комиссия ишини якунламасданоқ Горбачевни ҳам, унинг манфаатларини қўллаб-қувватловчи гуруҳни ҳам ташлаб, тезда орқага қайтди. Бу билан у Болтиқбўйи халқларинининг талаблари қонуний эканлиги, мустақиллик СССР таркибидан чиқиш-тарихий хақиқат, инсон ҳақ-ҳуқуқларинининг тантанаси эканлигини ошкора намоён қилди. Хақиқатдан ҳам, иттифоқ таркибида туриб ҳеч қандай миллий равнақ, маънавий тараққиёт тўғрисида гап бўлиши ҳам мумкин эмас эди.