Xx asr ozbek adabiyotidan abdurauf fitrat (1886-1938)

Фитратнинг бизга маълум бўлган шеърлари, шу жумладан ўзбекчалари у қадар кўп эмас. Мутахассислар унинг ўзбекча шеърлари ададини 20 атрофида белгилайдилар. У, тахмин қилиш мумкинки, талабалик йилларидаёқ шеър машқ қилган. Илк шеърларини Бухоро муҳити анъанасига кўра форсча ёзган. XX асрнинг бошларида уни «Мижмар» тахаллусли шоир сифатида таниганлар. Мижмар — хушбўй нарсалар солиб тутатиладиган чўғдон.

• Фитратнинг бизга маълум бўлган шеърлари, шу жумладан ўзбекчалари у қадар кўп эмас. Мутахассислар унинг ўзбекча шеърлари ададини 20 атрофида белгилайдилар. У, тахмин қилиш мумкинки, талабалик йилларидаёқ шеър машқ қилган. Илк шеърларини Бухоро муҳити анъанасига кўра форсча ёзган. XX асрнинг бошларида уни «Мижмар» тахаллусли шоир сифатида таниганлар. Мижмар — хушбўй нарсалар солиб тутатиладиган чўғдон.

1917 йилда Фитрат ўзи муҳаррирлик кдлган «Ҳуррият» газетасида «Юрт қайғуси» номи билан бир туркум шеърлар эълон қилди. Диққатга сазовор жойи шундаки, уларнинг аксарияти сочма шеърлар, Фитратнинг ўзи айтмоқчи, мансуралар. «Юрт қайғуси»га кирган шеърларининг биринчиси «Ҳуррият»нинг 1917 йил 28 июль, охиргиси 29 декабрь сонида эълон қилинган. Шулардан охиргиси аруз вазнида. Қолганларида, табиийки, вазн йўқ.

• 1917 йилда Фитрат ўзи муҳаррирлик кдлган «Ҳуррият» газетасида «Юрт қайғуси» номи билан бир туркум шеърлар эълон қилди. Диққатга сазовор жойи шундаки, уларнинг аксарияти сочма шеърлар, Фитратнинг ўзи айтмоқчи, мансуралар. «Юрт қайғуси»га кирган шеърларининг биринчиси «Ҳуррият»нинг 1917 йил 28 июль, охиргиси 29 декабрь сонида эълон қилинган. Шулардан охиргиси аруз вазнида. Қолганларида, табиийки, вазн йўқ.
• Шеърлар рукннинг сарлавҳасидан кўриниб турганидек, юрт — Ватан қайғусига бағишланган

Фитратнинг дастлабки шеърий тўплами «Сайҳа», мутахассислар маълумот беришларича, 1909 йилда Истанбулда босилган. «Сайҳа» «Фарҳанг»да «бонг, фарёди даҳшатангиз, наъра» деб изоҳланган. Ундаги шеърлар Ватан ҳақида эди. Ватан ҳақида осойишта сўзлаб бўлмасди. Унинг дарди ниҳоясиз, жароҳатлари ҳалокатли эди. Шоирнинг ўн уч шеъри 1922 йилда нашр этилган «Ўзбек ёш шоирлари» тўпламига киритилган. Уларнинг бир қисми («Ким деяй сени?», «Бир оз кул», «Аччиғланма деган эдинг», «Ишқимнинг тарихи», «Нега бўйла?») — ишқий мазмунда.

• Фитратнинг дастлабки шеърий тўплами «Сайҳа», мутахассислар маълумот беришларича, 1909 йилда Истанбулда босилган. «Сайҳа» «Фарҳанг»да «бонг, фарёди даҳшатангиз, наъра» деб изоҳланган. Ундаги шеърлар Ватан ҳақида эди. Ватан ҳақида осойишта сўзлаб бўлмасди. Унинг дарди ниҳоясиз, жароҳатлари ҳалокатли эди. Шоирнинг ўн уч шеъри 1922 йилда нашр этилган «Ўзбек ёш шоирлари» тўпламига киритилган. Уларнинг бир қисми («Ким деяй сени?», «Бир оз кул», «Аччиғланма деган эдинг», «Ишқимнинг тарихи», «Нега бўйла?») — ишқий мазмунда.

• “Mirrix Yulduziga” she’ri

• «Миррих юлдузига» шеърида шоир юлдуз билан сирлашади. Ердаги тубанликлар, хўрликлардан сўз очади. Улар тимсолида аслликнинг бузилишини, табиий гўзалликнинг, мукаммалликнинг поймол бўлишини кўради. Иккинчидан, шеърнинг «Миррих юл-дузига» деб аталишида ҳам чуқур маъно бор. Миррих (уни Баҳром ҳам дейдилар) Марс юлдузининг шарқча оти. У қадим астрология («илми нужум»)га кўра жангу жадаллар, урушлар рамзи.