Xx asming 60-70 yillarida «Transport vositalarini loyihalash va hisoblash» fan sifatida ta’limga kirib keldi

Avtomobil konstruksiyalarini rivojlanishini bashorat qilish

Avtomobilning yangi modelini ishlab chiqishga kirishishdan oldin konstruktor avtomobil konstruksiyasini rivojlantirish yo‘llarini o‘rganib chiqishi kerak. Buning uchun loyihalanayotgan avtomobilning texnik darajasi ko‘rsatkichlari asos qilib olinadi.
Avtomobilsozlikda bashorat qilishning vazifasi avtomobilning quyidagi sifat ko‘rsatkichlarining mumkin bo‘lgan qiymatlarini aniq- lashdan iborat:

• 
  kompanovka sxemasi;
  
• 
  yuk ko‘tarish qobiliyati va massasi;
  
• 
  tezlik va tormoz xususiyatlari;
  
• 
  ishonchlilik ko‘rsatkichlari;
  
• 
  ergonomik, ekologik, estetik ko‘rsatkichlari va b.
  

Bashorat qilish qisqa muddatli (5-10 yilga mo‘ljallangan), o‘rta muddatli (10-20 yilga) va uzoq muddatli (20-^0 yilga) bo‘lishi mumkin. Tadqiqotli bashorat qilish va me’yoriy bashorat qilish qo‘llaniladi. Tadqiqotli bashorat qilishda avtotransport vositalarining rivojlanish qonuniyatlari, orttirilgan tajriba tahlil qilinadi va ilmiy-texnik rivoj- lanishning yangi imkoniyatlari va istiqbolli yo‘nalishlari shakllantiriladi. Me’yoriy bashorat qilish tadqiqotli bashorat qilishga asoslanadi va istiqboldagi xalq xo‘jaligining hajmi va tarkibi,. ilmiy-texnik rivoj- lanishning darajasi aniqlanadi.
Me’yoriy bashorat qilish asosan uzoq muddatli bashorat qilishda qo‘llaniladi. Uning asosi bo‘lib dasturiy-maqsadli bashorat qilish, bashorat nazariyasi, texnik kibemetika, modellashtirish nazariyasi va b. hisoblanadi.
Yakuniy bashorat qilish uchun asosiy va yordamchi usullarda qilingan bashorat natijalari tahlil qilinadi. Asosiy bashorat qilishda quyidagi axborot manbalaridan foydalaniladi: respublika va xalqaro hujjatlar; avtomobillaming sinov va ekspluatatsiyjj.-rvatijalari; -ko^rgaz-
malar materiallari; patent hujjatlari va litsenziyalar; konstruktorlik va texnologik hujjatlar va b.
Qo‘shimcha bas'horat qilishda maxsus adabiyotlarda keltirilgan ma’lumotlar dan foydalaniladi.

2.