Xv bob. Menejment samaradorligi

XV BOB. MENEJMENT SAMARADORLIGI

1. 
   Menejment samaradorligi tushunchasi
   

Samara — bu natija, oqibat, mevadir. Masalan, ijodiy mehnat samarasi.
«Samaradorlik — kutilganicha yoki undan ham ortiq samara. Samarali, sermahsul. Masalan, «samarali mehnat».
Iqtisodiyotda «samara» — bu yaratilgan:

• 
  yalpi ichki mahsulot (YalM);
  
• 
  yalpi ichki daromad (YalD);
  
• 
  yalpi sof mahsulot (YaSM);
  
• 
  yalpi sof daromad (YaSD) kabilarda o‘z aksini topadi.
  

Ammo birgina samaraning o‘zi kishi faoliyatini to‘liq ifodalay olmaydi. eng muhimi shu samaraga qanday xarajatlar orqali erishilganini aniqlashdir. Zero, bir xil xarajat qilib turli samara olinishi mumkin bo‘lganidek, bir xil samaraga turli xil mehnat sarfi tufayli erishish ham mumkin. Ijtimoiy ishlab chiqarishning maqsadi ham oz mehnat, moddiy va pul mablag‘lari sarflab ko‘proq samaraga erishishdir. Bu degan so‘z erishilgan samarani (S) sarflangan xarajatga (X) bo‘lish kerak. bunday taqqoslash samaradorlik (SD) nisbiy ko‘rsatkichini beradi.
S
S D=
X — bu absolyut miqdorlar bo‘lib, ular ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatish jarayonida sarflangan:

• 
  yalpi mehnat (YaM);
  
• 
  yalpi xom ashyo (YaX);
  
• 
  yalpi fondlar (YaF);
  
• 
  yalpi investitsiya (Yal)lardir.
  

Samaradorlik — bu xarajat va natijaviy ko‘rsatkich orasidagi bog‘lanish, ya’ni ishlab chiqarish korxonasining foydaliligidir. Shu bilan birga korxona faoliyatining natijalari jamiyat a’zolarining ehtiyojlarini ham qondirishi kerak.
Boshqarish samaradorligi tushunchasi ko‘pincha tashkilotning ishlab chiqarish faoliyati samaradorligi tushunchasi bilan mos keladi. Boshqaruv samaradorligi — bu ishlab chiqarish samaradorligini oshirishda boshqarishning rolini oshirishdan iboratdir.
Boshqaruv jarayonining samaradorligi boshqaruvning absolyut barcha tomonlarini qamrab oladi va iqtisodiy, ijtimoiy, tashkiliy, marketing, texnologik va boshqa munosabatlarning xarakterli xususiyatlarini aks ettiradi. Boshqaruv samaradorligining bunday ko'p qirraliligi uni ifodalashda tushunchalaming turli-tumanligini taqozo etadi. Ulardan boshqaruv tizimining asosiga kiruvchi muhimlari quyidagilar: