Xurramova zilola ilhom qizi bitiruv malakaviy ishi turkiston jadidlari qarashlarida xotin- qizlar va



Download 0,64 Mb.
Pdf ko'rish
bet8/33
Sana06.06.2022
Hajmi0,64 Mb.
#642330
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   33
Bog'liq
turkiston jadidlari qarashlarida xotin- qizlar va yoshlar masalasi

-
1917
-
yillar mobaynida 22 ta gazeta 8 ta 
jurnal o‘zbek tilida chiqarilgan. Jadidlar tomonidan chiqarilgan To‘zon gazetasida 
Mirmuhsin Shermuhamedovning “Tarixiy ikki voqea maqolasi” e’lon qilinib, 
muallif unda ma’rifat dushmanlarini qattiq tanqid qildi, hatto Buxorodagi bunday 
kishilarni Buxoro mikroblari deb atadi. Bu maqolani e’lon qilgan To’zon gazetasi 
yopib qo‘yildi, muallif esa dinsizlikda ayblanadi. Jadidlar millatni ma’rifat orqali 
ozodlikka chiqarsa bo‘ladi, deb bilishardi. Mahmudxo‘ja Behbudiy
10

Munavvarqori Abdurashidxonov
11
, Abdulla Avloniy
12
, Siddiqiy
-
Ajziy, Abdurauf 
Fitrat
13
, Hamza, Cho‘lpon
14
, So‘fizoda
15
kabi ijodkorlar xotin
-
qizlar masalasiga 
alohida to‘xtalib o‘tadilar
16

Jadid ziyolilaridan G’. Zafariyning “Halima” dramasi o‘zbek ayolining erki 
va baxti masalasini yoritishga bag’ishlanadi. Bu dramada muallif o‘zbek ayollarini 
ma’rifatli bo‘lishga, o‘z haq-huquqini talab qilishga chaqiradi. 
Jadidchilik harakatining yirik vakillaridan Mahmudxo‘ja Behbudiy o‘z 
maqolalarida Turkistondagi vaziyatni to‘laqonli yoritib berishga harakat qiladi,o‘z 
10
Алимова Д., Рашидова Д. Махмудхўжа Бехбудий ва унинг тарихий тафаккури. –Т.: Академия, 1999; 
Бехбудий М. Танланган асарлар. // Тўпловчи, сўзбоши ва изоҳлар: Б. Қосимов. –Т.: Маънавият, 1999. 
11
Мунаввар Қори Абдурашидхонов. Хотираларимдан. –T.: 2001. –Б. 62. 
12
Авлоний А. Танланган асарлар: 2 т. Т. 2 / Тахрир хайатчи: О.Шарофиддинов ва бошкалар; Тўпловчи Б. 
Қосимов; Изоҳлар ва луғатни О.Тўлабоев тузган. –Т.: Маънавият, 1998.
13
Қосимов Б. Маслакдошлар (Бехбудий, Ажзий, Фитрат). –Т.: Шарқ, 1994.
14
О.Шарафиддинов. Ижод йўли // –T.: Ёшли,.1987.-N10; яна: Чўлпоннинг ижодий йўли тўғрисида//Шарқ 
юлдузи,1988.-N2; С.Аҳмедов. Машаққатли давр фарзанди // –T.: Совет Ўзбекистони санъат, 1988.-N 6; 
Э.Каримов.Олисдаги ёрқин юлдуз // –T.: Фан ва турмуш, 1988.-N.3 ва бошқалар. Б.Ащмедов.Тонг 
қоронғусида//. –T.: Ўзб.адабиёти ва санъати, 1988.-25 ноябрь; Р.Отаев. Тонг юлдузи шуълалари // –T.: Шарқ 
юлдузи, 1989.-N1. –Б.176-182; О.Шарафиддинов. “Кеча ва кундуз”//. –T.: Ўзб. адабиёти ва санъати, 1990-й 
16 фев; О.Шарафиддинов. Чўлпон. –Т.: 1991; Н.Каримов.Чўлпон. –Т.: 1991; Д.Қуронов. “Кеча ва кундуз” 
романида характерлар психологизми: Ф.ф.н....дисс. –Т.: 1992; Лутфиддинова Х. Ёзувчининг эстетик идеали 
ва аёллар образи: Ф.ф.н. ... дисс. –Т.: 1994; И.Мирзаев. Янгича тафаккур ва ҳозирги ўзбек насрининг 
тараққиёт йўллари: Ф.ф.д....дисс. –Т.: 1991; А.Раҳимов.Ўзбек романи поэтикаси(Сюжет ва конфликт): Ф.ф.д. 
...дисс. –Т.: 1993.
15
Ибрат. Сиддиқий-Ажзий. Сўфизода. Танланган асарлар. / Таҳрир ҳайати: О.Шарафиддинов ва бошқ; 
Тўпловчи, нашрга тайёрловчи, сўз боши ва луғат муаллифлари: Б. Қосимов ва бошк,/. –Т.: Маънавият, 1999 .
16
Мустафоева Н. Туркистон миллий зиёлиларининг қарашларида аёлларнинг оила ва жамиятда тутган ўрни 
масалалари. // Ўзбекистонда оила, давлат ва жамият қуришда аёлларнинг роли ва Гендер муаммолари» 
мавзусидаш илмий-амалий конф. маърузалари туплами. –Т.: 1999. –Б. 6. N 63.


13 
o‘limidan oldin shunday so‘zlarni keltiradi “Agar bizning hayotimiz hurriyat va 
xalq baxt- saodati uchun qurbonlik sifatida kerak bo‘lsa, biz o‘limni xursandchilik 
bilan kutib olamiz”. Adibning “Turkistonda maktab jarida”, “Ehtiyoji millat”, 
“Yoshlarga murojaat”, “Aholi jug’rofiyasiga kirish” , “Bolalar uchun kitob” kabi 
maqola va asarlari
17
da o‘lkadagi aholining ijtimoiy ahvoli haqida so‘z yuritish 
bilan birgalikda xotin
-
qizlarning savodxonlik darajasi, dunyoqarashi, ma’niviyati 
to‘g’risida o‘z fikr mulohazalarini bildiradi va bu kabi muammolarni yechish 
uchun o‘z g’oyaviy qarashlarini bildiradi. Ayniqsa muallifning “Felyeton” nomli 
maqolasida o‘lkadagi og’ir ijtimoiy hayotga baho berar ekan, shunday fikrlarni 
keltiradi “agar biz o‘z manfaatlarimizni qattiqroq himoya qilmasak, yaqin yigirma 
yil ichida ko‘p oyoq osti bo‘lishimiz ehtimol, chunki biz millat onalarini 
erkinliklarini poymol qilish bilan, o‘z millatimizning tomirini o‘zimiz 
qurityapmiz” degan fikrlarni bildirib o‘tadi. Behbudiy nohaq qatl etilgandan so‘ng 
Hojimurod ismli muallif tomonidan “Maorif qurbonlari” nomli pyesasini yozadi. 
Jadid ziyolilaridan Abdurauf Fitrat millatning ma’naviyatini yuksaltirish tashkil 
etish uchun tashkil qilingan o‘ziga xos ilmiy muassasa “Chig’atoy gurungi” nomli 
ilmiy

Download 0,64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   33




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish