Xromosomalarning tuzilishi va funksiyalari xromosoma

XROMOSOMALARNING MORFOLOGIK TURLARI

• telotsentrik ( proksimal uchida joylashgan sentromeraga ega tayoq shaklidagi xromosomalar );
• akrosentrik (juda qisqa, deyarli sezilmaydigan ikkinchi qo'l bilan novda shaklidagi xromosomalar);
• submetasentrik (teng bo'lmagan uzunlikdagi elkalari bilan, shakli L harfiga o'xshaydi);
• metasentrik ( qo'llari teng uzunlikdagi V shaklidagi xromosomalar).

GOMOLOGIK XROMOSOMALAR

• Yunon homosidan - xuddi shunday
• Gomologik xromosomalar - shakli, o'lchami va genlar to'plami bo'yicha bir xil bo'lgan juft xromosomalar.

DI PLOID TOPLAMI

• Ikki jinsli hayvonlar va o'simliklar tanasi hujayralarida har bir xromosoma ikkita gomologik xromosoma bilan ifodalanadi, biri onalik, ikkinchisi esa ota organizmidan. Bunday xromosomalar to'plamiga diploid ( juft ) deyiladi.

GA PLOID TOPLAMI

• Meyoz natijasida hosil bo'lgan jinsiy hujayralar ikkita gomologik xromosomadan faqat bittasini o'z ichiga oladi. Ushbu xromosomalar to'plami gaploid ( yagona) deb ataladi.

XROMOSOMA FUNKSIYALARI

• Protein, axborot va ribosoma RNKning birlamchi tuzilishini sintez qilish orqali hujayradagi jarayonlarni muvofiqlashtirish va tartibga solishni amalga oshirish.

O'SIMLARDAGI XROMOSOMALARNING DIPLOID TOPLAMI

PEA - 14
QIZIL Smorodina - 16
QAYIN - 18
ARCHA - 22
OAK - 24
LEN - 30
GILOS - 32
Olma daraxti - 34
ASH - 46
Kartoshka - 48 dona
LINDE - 82

HAYVONLARDAGI XROMOSOMALARNING DIPLOID TOPLAMI

KOMAR - 6

PERCH - 28

BEE - 32

Cho'chqa - 38

Rhesus maymun -42

QUYON - 44

QUYON - 44
ODAM - 46
SHIMPANLAR - 48
BARAN - 54
Eshak - 62
Ot - 64
TOVUQ - 78