Xorijiy tillar va gumanitar fanlar fakulteti

II. Asosiy nazariy qism (ma’ruza mashg’ulotlari)
Ma’ruza mashg’ulotlari tarkibiga quyidagi mavzular kiradi:
1-modul.Til sistemasi va strukturasi
Tilning belgili va belgisiz xususiyatlari. Lisonning gomogen sistema ekanligi. Nutqiy sathning geterogen sistema ekanligi. Nutqiy sistemaning struktur xususiyatlari. Nutqiy sistemaning lisoniy unsurlari. Nutqiy sistemaning nolisoniy unsurlari. Til strukturasi nazariyasi. Sathlar iyerarxiyasi nazariyasi.
Til belgilar tizimi sifatida. Lingvistik belgi xususiyatlari. Lingvistik qiymat tushunchasi. Lingvistik belgining turg‘unligi va o‘zgaruvchanligi. Lingvistik belgi nazariyasi. Semiotika. Tilshunoslik va semiotika. Lingvosemiotika. Til belgili xususiyatlarining lingvosemiotika tomonidan o‘rganilishi. Til struktur modellarining oddiy kodlar va signallar tizimi bilan qiyoslanishi.
Tilning asosiy va oraliq sathlari. Til tizimining ochiqligi, dinamik tizim ekanligi va yashirin (potensial) holati. Til strukturasidagi o‘zgarishlar tiplari.


2- modul.Til va nutq antinomiyasi
L.Yelmslevning til strukturasi va funksiya turlari haqidagi ta’limoti. L.Yelmslev tomonidan F.de Sossyur til va nutq dixotomiyasi ta’limotining rivojlantirilishi.
Sotsial va individual nutq faoliyati. Lison-nutq oppozitsiyasining nisbiyligi. Til-struktura, til-me’yor, til-nutqiy faoliyat. Til-nutq, lison va nutq tilning asos-hodisa munosabatidagi ikki holati sifatida.
3-modul.Til birliklari tavsifi va tasnifi
Til birliklarining adabiyotlardagi talqini. Lisoniy va nutqiy birliklar, ularni farqlashdagi har xilliklar. Segment til birliklari. Nosegment til birliklari: leksemashakl, birikma, gapshakl.
Leksemashakl (adabiyotlarda so‘zforma, so‘zshakl deb nomlanadi) birlamchi tuzma til birligi ekanligi. Lisoniy birlik holatida miyaning til xotirasi qismida ramz sifatida mavjudligi, shu ramz orqali turkumlar bo‘yicha leksemashakllar tuzish formulalari haqida axborot berilishi. Leksemashakl tuzish formulalarini ma’lum qoidalar asosida leksema va morfema bilan to‘ldirish orqali leksemashaklning nutqiy birlik holati yuzaga kelishi va segment birlikka aylanishi. Leksemashakllarning turkumlar bo‘yicha tahlili.