Xorijiy mamlakatlar iqtisodiyoti va mamlakatshunoslik

Xitoyda istemol tovarlarinarhining o‟zgarishi, o‟tgan yilga nisbatan % 

da

37

 

1,5

4,8

5,9

3,3

-0,7

-2

-1

0

1

2

3

4

5

6

7

2006 й.

2007 й.

2008 й.

2009 й.

2010 й.

 

 

Shunga  qaramasdan  mamlakatda  quyidagi  sabablarga  ko‗ra  inflyatsiya 

darajasining o‗sib ketish xavfi saqlanib qolmoqda: 

– tovarlar jahon narxining o‗sishi; 

– mamlakat ichida pul massasining yuqoriligi; 

– energiya resurslari, xomashyo, yer, ishchi kuchi va boshqa ishlab chiqarish 

omillari tannarxining ortishi; 

– ish  haqi,  aholiga  ijtimoiy  va  tibbiy  xizmat  ko‗rsatish  xarajatlarining 

ko‗payishi. 

Uchinchidan, 

Xitoy 

iqtisodiyotining 

texnologik 

tarkibini 

o‗zgartirish.Mamlakatda  innovatsion  kurs  milliy  innovatsiya  strategiyasi  sifatida 

talqin etilmoqda. 2020 yilga borib Xitoy innovatsion davlatga, 2050 yilda esa fan 

va texnika sohasida jahondagi yetakchi mamlakatga aylanishi zarur. Xitoyda davlat 

tomonidan  maksimal  darajada  qo‗llab-quvvatlanishi  lozim  bo‗lgan  yuqori 

texnologik  tarmoqlar  belgilab  olingan:  uyali  aloqa;  raqamli  televideniye;    keng 

                                           

37

Михеев В., Луконин Н., Сафронова Е. Дальше – без заветов. //Мировая экономика и международные 

отношения, №12, 2011. С. 72. 

---

46 

 

miqyosli  Internetga  kirish;  yangi  avlod  displeylari;  biofarmatsevtika;  yangi 

materiallar; energiyaning yangi manbalari; axborotlashtirish. 

To„rtinchidan,  XII  besh  yillikda  Xitoy  iqtisodiyotiga  jalb  etilayotgan 

xorijiy investitsiyalar tarkibini optimallashtirish rejalashtirilgan. Iqtisodiyotga jalb 

etilayotgan xorijiy investitsiyalar tarkibi mintaqaviy soliq va ruxsat berish tizimini 

qo‗llash  orqali  o‗zgartiriladi.  Yuqori  texnologik  tarmoqlarga  (fan  sig‗imkorligi 

yuqori ishlab chiqarish, zamonaviy noishlab chiqarish xizmatlari, yangi energetika, 

ekologiya)  yo‗naltiriladigan  investitsiyalar  imtiyozlarga  ega  bo‗ladi.  Energiya 

sig‗imkorligi  yuqori  va  atrof-muhitni  ifloslantiruvchi  ishlab  chiqarishga 

investitsiyalar  sarflash  qat'iy  cheklanadi.  Xorijiy  investitsiyalar  oqimining 

aksariyat  qismi  G‗arbiy  va  Markaziy  Xitoy  mintaqalariga  yo‗naltiriladi.  Bunda 

xorijiy investorlar uchun joy tayyorlash maqsadida mintaqaviy soliq imtiyozlari va 

infratuzilmani rivojlantirishga davlat investitsiyalaridan foydalaniladi

38

. 

Xitoyda ijtimoiy sohada beqarorlik ortib bormoqda. Ijtimoiy muammolardan 

biri  kambag‗allarga  yordam  berish  siyosatining  jamiyatda  chuqur  tabaqalashuv 

ortib  borayotgan  vaqtda  amalga  oshirilishidir.  Xitoyda  yuz  minglab  millionerlar, 

o‗nlab milliarderlar jamiyatda yangi hayot tarzini shakllantirmoqda. 

 Hozirgi  vaqtda  Xitoyda  shakllangan  o‗rta  sinf  yuqori  sifatli  tovarlar  va 

xizmatlarni  talab  qilmoqda.  Xitoy  iqtisodiyoti  keng  miqyosda  sifatli  tovarlar  va 

xizmatlar  taklifini  ta'minlab  bera  olmadi.  Aksariyat  iste'molchilar  sifat,  dizayn 

sababli  G‗arb  brendlarini  ma'qul  ko‗rishmoqda  va  ushbu  tovarlar  uchun  Xitoyda 

ishlab chiqarilgan tovarlarga nisbatan ko‗proq pul to‗lashga tayyordirlar. Natijada 

xitoyliklar tomonidan xorijiy lyuks tovarlarga, xususan, obro‗li kiyim-kechaklarga 

sarflanayotgan xarajatlar ortib bormoqda.  

2020-  yilga  bori,b  Xitoyning  jahonda  modaga  aylangan  kiyim-kechaklar 

sotib  olish  bo‗yicha  ikkinchi  yirik  bozorga  aylanishi  bashorat  qilinmoqda.  Bu 

bozorning  hajmi  60  mlrd.  dollardan  200  mlrd.  dollargacha  ortadi.  Hozirda  xitoy