|
Talabalarning matnlar bilan ishlashini metodik tashkil etish
Matnlar korpusi bilan ishlashni uslubiy tashkil etish o'quv jarayonining asosiy bo'g'ini sifatida tan olinishi kerak, uning maqsadi madaniyatlararo kompetentsiyani shakllantirishdir. Shu munosabat bilan o'qish uchun matnlar bilan ishlashning tavsiya etilgan usulini batafsil tavsiflash kerak. Muayyan kompetentsiya turini shakllantirish bo'yicha ish metodologiyasi vazifalar to'plami orqali o'quv faoliyatini boshqarishni o'z ichiga olganligi sababli, tadqiqotning ushbu bobining vazifalari sifatida ilgari surilishi mantiqan to'g'ri keladi, masalan, 1) guruhlarni tanlash. ta'lim ob'ektlari sifatida qaralishi mumkin bo'lgan ko'nikmalar; 2) tegishli ish turlarini aniqlash; 3) matnlar bilan ishlashda uslubiy bosqichlar ketma-ketligi tavsifi.
30
Ushbu tadqiqot o'qish orqali madaniyatlararo kompetentsiyani shakllantirishga qaratilganligini hisobga olib, o'qishni o'rgatish muammosining rivojlanish darajasi va nutq faoliyatining ushbu turidan foydalanish vositasi sifatida foydalanish masalasini ko'tarish muhim ko'rinadi. boshqa ta'lim maqsadlarini amalga oshirish. Ushbu mavzuni yoritish muammolarni hal qilish uchun yo'l beradi va birinchi navbatda, madaniyatlararo kompetentsiyani o'zlashtirish nuqtai nazaridan badiiy matnlar bilan ishlashda qanday ko'nikmalarni shakllantirish kerakligi haqidagi savolni tushunishga yordam beradi.
Hozirgi vaqtda o'qishni o'rgatish bo'yicha ma'lumotlarni o'z ichiga olgan ko'plab mahalliy va xorijiy manbalar mavjud. Bir qator ilmiy nashrlar, monografiya va dissertatsiyalarda chet tilida o‘qishni o‘rgatishning psixologik xususiyatlari (Z.I.Klychnikova, G.Karcher), tanlash uchun mo‘ljallangan matnlar qaysi tamoyillarga mansubligi tushunilib, nazariy jihatdan asoslab berilgan. Bunday buxgalteriya hisobi bizga ma'lum bir davrdagi eng vakillik mualliflari doirasini aniqlashga, shuningdek, alohida asarlarda ko'rib chiqilgan ijtimoiy muammolarni bashorat qilishga imkon beradi. O'z navbatida, hikoya qilish texnikasi g'oyasi matnlarni tanlash mezonlarini shakllantirishga imkon beradi;
4. Madaniyatlararo kompetentsiyani shakllantirish maqsadiga erishish uchun mo‘ljallangan matnlar korpusini tanlash uchun asos matnlarni tanlashning quyidagi tamoyillari va mezonlariga asoslanadi:
zamonaviy asarlarni tanlash tamoyili;
ko'p istiqbolli qarash tamoyili;
taqdimotdagi mantiqiy mezon;
til dizaynining nisbiy mavjudligi mezoni;
31
ijtimoiy-madaniy axborot mazmuni mezoni. va nutq faoliyatining bir turi sifatida o'qishni o'rgatish usullari (S.K. Folomkina), shuningdek, tegishli o'qish ko'nikmalarini rivojlantirish bo'yicha o'quv vazifalari majmuasi (M.G. Vavilova, N.F. Koryakovtseva, S.K. Folomkina, WZBernstein, X.Hunfeld , X. Stiefenhofer. , G. Westhof, Evropa Kengashi materiallari).
Zamonaviy uslubiy adabiyotlarda madaniyatlararo yondashuvga asoslangan matn bilan ishlash bo'yicha fikrlar ham keltirilgan. Shunday qilib, bir qator tadqiqotchilar madaniyatlararo kompetentsiyani shakllantirish nuqtai nazaridan matn bilan ishlash uchun mo'ljallangan mashqlarning mumkin bo'lgan variantlari allaqachon ma'lum va amalda isbotlangan ish turlari ekanligini ta'kidlashadi. Ularning o‘quv jarayonida uyg‘unligi va kompleks qo‘llanilishi muhim (S.Elers, H.-E. Piefo, K. Xemmer, F. Hermanns).
Ko'rib chiqilayotgan ish turlari talabalar tomonidan uchta asosiy ko'nikmalar guruhini o'zlashtirishga qaratilgan: 1) til materialini tushunish; 2) matn mazmunini tushunish; 3) matnni tushunish. Ko'nikmalarning asosiy guruhlarini uch komponentli talqin qilish matnni semantik qayta ishlashning asosiy komponentlari haqidagi g'oyalarga mos keladi.
32
XULOSA
O'qitishning madaniyatlar muloqoti kontekstiga yo'naltirilganligi chet tillarini zamonaviy o'qitishni qayta qurish, madaniyatlararo kompetentsiyani shakllantirish maqsadini asosiy sifatida qo'yish zarurligini ta'kidlaydi.-va, LP Xalyapina, AN Shchukin, M. Xaus, A Knapp-Potthoff, G. Fisher va boshqalar) madaniyatlararo kompetentsiya murakkab kategoriya, lingvistik, kognitiv va affektiv komponentlar degan xulosaga kelish imkonini berdi. Lingvistik komponent 1 a) chet tilining tizimli va tarkibiy tuzilishiga ega bo'lishni nazarda tutuvchi lingvistik darajani o'z ichiga oladi; b) nutq darajasi; nutq faoliyatining to'rtta asosiy turi - o'qish, gapirish, tinglash, yozish bo'yicha kommunikativ ko'nikmalarni egallash orqali ifodalanadi. Ikkala daraja ham oʻzaro taʼsirdagi madaniy farqlar bilan bogʻliq.Kognitiv komponent quyidagi koʻnikmalar yigʻindisidir: a) chet tili va ona yurt madaniyati boʻyicha boshlangʻich bilimlar bilan ishlash, b) chet el madaniyati hodisalarini uning nuqtai nazaridan izohlash. vakillari; c) boshqa madaniyat tushunchalarini tan olish, d) chet tilidagi sheriklarga xos bo'lgan xatti-harakatlar normalarini aniqlash; e) yot madaniy xulq-atvor stereotiplarini idrok etish va idrok etish.Affektiv komponent chet el madaniyati hodisalarining farqlarini ona madaniyati prizmasi orqali baholash, qabul qilish qobiliyatini egallashni nazarda tutadi. Ushbu komponent shuningdek, talabaning shaxsiy fazilatlarini,
Madaniyatlararo muloqot matn faoliyati orqali amalga oshiriladi.Bunday dialogning asosini nutqni tashkil etishning oliy shakli sifatida matn tashkil etadi.Matn inson kommunikativ faoliyatining tarkibiy qismi bo`lib, quyidagi kommunikativ xususiyatlarga ega. a) kommunikativ shartlilik, b) informativlik, c) maqsadlilik, d) mavzuning mavjudligi, e) vaziyatlilik, f) matnlararo bog‘liqlik. asos sifatida
Madaniyatlararo aloqa Demak, madaniyatlararo kompetentsiyani
33
shakllantirish chet tilidagi turli xil matnlar, shu jumladan pragmatik matnlar asosida amalga oshiriladi, degan xulosaga kelish mumkin. EI Belyaeva, LA Borhoeva, N S. Valgin), "pragmatik matn" ta'rifini aniqlashtirishga imkon berdi. Pragmatik matnlar deganda badiiy bo'lmagan muloqot, ommaviy kommunikatsiya sohasiga mansub bo'lgan va funksionalligi, amaliyligi, ob'ekt-ob'ekt muhiti tekisligida tartibga solinishi bilan ajralib turadigan matnlar tushuniladi.Bunday matnlar pragmatikning deyarli to'liq mos kelishi bilan tavsiflanadi. matnga munosabat va muallifning pragmatik munosabati.Ushbu turkumga ko‘p sonli axborot matnlari, tartibga soluvchi, yo‘riqnoma, shaxsni uning ijtimoiy faoliyati doirasida o'rab turuvchi.Axborotchiga ta'sir qilishning hukmron usuliga ko'ra pragmatik matnlarning quyidagi tipologiyasi taklif etiladi:
a) informativ-vakillik;
b) ko‘rsatma beruvchi,
c) ishontiruvchi-ta’sirli,
d) hujjatli.
34
Do'stlaringiz bilan baham: |
