Xorazm ma’mun akademiyasi axborotnomasi – /2019 Ўзбекистон республикаси фанлар

Тадқиқот объекти. Бухоро вилояти Жондор тумани ҳудудидаги дехқон хўжаликлари ва 
ахолининг мавжуд дала томорқа ер майдонлари.
Дала ишларини олиб бориш учун ҳар бир қишлоқлар чегараси туширилган массивларнинг 
1:10000 миқёсли қишлоқ хўжалиги хариталаридан фойдаланилди. 
Дала ишларини бажаришда маҳалла фуқаролар йиғинларидан вакил, қишлоқ оқсоқоллари 
билан биргаликда қишлоқ хўжалиги харитасида аҳолининг мавжуд дала томорқа ер майдонлари 
жойида ўлчанди, шаклига қараб ўлчамлари дафтарга туширилиб, схематик белгилаб олинди. Далада 
ўлчанган майдонлар ўлчами фуқароларнинг фойдаланиб келинаётган ер майдонлари экин турлари 
бўйича тузилган жадвалларга туширилди (1-жадвал) [3]. Бундан ташқари дала томорқа ер 
майдонларида аҳоли томонидан қурилган ноқонуний уй жойлар ва бошқа мақсадлар учун 
фойдаланилаётган ер майдонлари жадвалларга туширилди ва изоҳ берилди.

---

XORAZM MA’MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOMASI – MAXSUS SON_____
 
73
 

---

XORAZM MA’MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOMASI – MAXSUS SON 
74
Маҳаллалардан аҳоли томонидан фойдаланиб келаётган уй жойлар ва дала томорқа ер 
майдонлар тўғрисидаги маьлумотлар йўқлама натижалари билан таққосланди.
Йўқлама (инвентаризация) натижалари бўйича аниқланган ердан фойдаланувчилар тўғрсидаги 
маълумотлар қишлоқлар ҳамда маҳаллалар кесимида ушбу ердан фойдаланувчиларнинг уй-жойлари 
тўғрисидаги маълумотлар билан таққосланди. 
Таққослашлар натижасида қуйидагилар аниқланди: 
Жондор тумани бўйича 14 та массивда 48 та махалла фуқаролар йиғинида 825 та контурда 
16726 та фуқароларнинг жами 1585,71 гектар майдонда дала томорқа ер майдонлари мавжуд бўлиб, 
шундан 3,69 гектар сабзавот, 1155,82 гектар озуқа экинлари, 288,71 гектар бошоқли дон экини, 93,81 
гектар шудгорлаб суғорилган майдон ҳамда фуқаролар томонидан 43,68 гектар дала томорқа ер 
майдонларидан бошқа мақсадларда фойдаланиб келинаётганлиги аниқланди. Шундан 10,09 гектар кўп 
йиллик дарахтзорлар, 18,6 гектар ноқонуний бино-иншоотлар, 0,62 гектар ноқонуний балиқхона ва 
14,37 гектар ташландиқ ва самарасиз фойдаланилаётганлиги аниқланди. Жондор туман МФЙларидан 
олинган маьлумотлар бўйича жами 16130 та дала томорқа еридан фойдаланувчилар мавжуд бўлиб, 
хатлов натижасида 16726 та ердан фойдаланувчи аниқланди, яьни МФЙлардан олинган маьлумотга 
нисбатан 596 та ортиқча фойдаланувчи борлиги аниқланди.
Масалан: Туманнинг Бухоро номли массивидаги МФЙлар томонидан берилган 
маълумотларига асосан 244,93 гектар уй-жой ва дала томорқа ер майдони мавжуд бўлиб, хатловдан 
ўтказиш натижасида 204,69 гектар уй-жой ва дала томорқа ер майдони борлиги, МФЙлардан олинган 
маьлумотга нисбатан 40,24 гектар кам уй-жой ва дала томорқа ер майдони борлиги ҳамда фуқароларга 
қишлоқ хўжалиги махсулотлари етиштириш учун ажратилган ер майдонларининг 0,15 гектар қисмига 
ноқонуний уй жойлар қурилганлиги, 96,29 гектар қисмига озуқа экинлари экилганлиги аниқланди.