Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

XORAZM MA
’
MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOM
А
SI 
–
8/2020 
210
долзарблигини йўқотмади. Зеро, у мана шу тузумни яратувчи шахсларни тарбиялаган эди
[4,367-
б]. 
Шекспир трагедияларида образлар масаласи ҳақида гаприганимизда кейинги мезон –
образда борлиқни индивудиаллаштириш мезони ҳақида гапириб ўтишимиз керак бўлади. 
Ижтимоий борлиқни индивудиаллаштириш деганда поэтик асар образи қилиб олинган 
кимсани тақдирини ижтимоий борлиқни ўзида акс эттирувчи бир ҳодиса эканлигини 
тушунишимиз керак бўлади. Соддароқ қилиб айтадиган бўлсак, ўша давр ҳаёт тарзи, 
тафаккури, идроки, ижтимоий таффакури ҳар бир
одам тақдирида акс эттиришини 
тушунишимиз керак. Бу ижтимоий ҳаётнинг қонуни, жамиятда яшайдиган ҳеч бир кимса бу 
жамиятдан ташқарида қола олмайди. Жамият қонунлари бу шахс учун ҳам мажбурийдир. 
Шу боисдан трагедияда образ бўлиб келган шахслар улар шоҳми, қаролми, қаҳрамон
-
ми, 
сотқинми, эркак
-
ми аёлми барчаси шу жамият ўлчови билан ўлчанади. Шоирнинг маҳорати 
эса мана шу умумий қонуниятларнинг ҳар бир алоҳида олинган қаҳрамон ҳаётида 
индивидуаллашувини ҳаётий мисоллар орқали кўрсатиб бера олиш салоҳияти билан 
белгиланади. Жамият умумий бўлгани билан унда яшовчи индивидларнинг тақдири алоҳида, 
хусусий бўлади, трагедияларда борлиқнинг шу индивидуализацияси шоирнинг маҳоратини 
кўрсатиб беради. Образ муаммосининг кейинги талаби борлиқнинг типизациясидир. Бошқа 
асарлардаги каби трагедия ёзганда шоир ижтимоий борлиқдаги воқеа
-
ҳодисаларнинг 
алоҳида олинган қаҳрамон ҳаётида акс этишининг муҳим томони бу воқеа
-
ҳодисанинг бу 
борлиқ учун типиклиги, фақат шу жамиятда содир бўлиши ва агар бу нарсани ҳоҳламаса 
янги, фарқли жамият қуриши кераклигини кўрсатиб беради. Бу эса юқорида биз айтиб ўтган 
янги инсонни тарбиялаш вазифасининг бир қисми эканлиги ва У.Шекспир ўз бурчини аъло 
даражада бажарганлигидан дарак беради.
Трагедияда образлилик муаммосининг кейинги талаби бу
-
образнинг бадиий тўқима 
эканлиги хусусиятидир. Унга кўра ҳар қандай
поэтик асар, умуман бадиий асардек бадиий 
тўқима жанрнинг энг асосий элементи бўлиб қолаверади. Тўқимасиз тасвир қизиқ бўлмайди, 
китобхонни ўзига торта олмайди, ва табиийки ҳаридоргир бўлмайди. Шу нуқтаи назардан 
трагедиядаги образлар, шахслар, воқеалар, тақдирлар Шекспир даҳосининг фикрий 
маҳсулотидир.