Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

XORAZM MA
’
MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOM
А
SI 
–
12/2020 
66
кичиклиги (қизлар учун никоҳга киришнинг ўртача ёши 22,3 ёшга тенг); никоҳнинг барқарорлиги (ҳар 
10 нафар тузилган никоҳга 1 нафар ажрашиш тўғри келади) билан изоҳланади.
 
1-
расм. Ўзбекистон Республикасида туғилганлар сони ва туғилиш умумий коэффициентининг ўзгариши
 
 
Манба: Ўзбекистон давлат статистика қўмитаси маълумотлари асосида муаллиф томонидан 
тузилган.
БМТ тавсияси бўйича, мамлакатда аҳолининг нормал такрор барпо бўлиши учун ҳар 1000 
кишига нисбатан туғилганлар сони 20,0 нафар, аҳолининг ўртача йиллик ўсиш суръати 1,3 фоиз 
чегаравий қиймат ҳисобланади. Ўзбекистонда туғилишнинг умумий коэффициенти 24,3 нафарни 
ташкил этиб, чегаравий қийматдан 4,3 промиллега ортиқ. 
Республикада туғилиш даражасининг юқорилиги қулай демографик имкониятларни очиши
билан бирга иқтисодиёт хавфсизликка қуйидаги таҳдидлар кучаяди:
−
фарзандли оилаларни қўллаб
-
қувватлаш ва соғлиқни сақлаш соҳаларига давлат бюджетидан 
харажатларни ошириш (Молия вазирлиги маълумотларига кўра, фарзандли оилаларни қўллаб
-
қувватлашга давлат бюджетидан 2014 йилда 1931,2 млрд. сўм ажратилган бўлса, 2019 йилда бу 
кўрсаткич 5267,2 млрд.сўмга етган [2]. Мос равишда бу даврда соғлиқни сақлаш соҳасига харажатлар 
4507,2 ва 12088,2 млрд. сўмни ташкил этган). Кам таъминланган оилаларнинг ўртача нафақа олиш 
давомийлиги 4,7 ойни ташкил этмоқда. Фақатгина 17 фоиз болали оилалар фарзандларини 
парваришлаш учун нафақа олмоқда. Нафақалар умумий камбағаллик даражасини камайтиришга 
ижобий таъсир кўрсатмаяпти. Болаликдан ногиронлик нафақаси тизимини ислоҳ қилиш бўйича 
қўшимча тадқиқотлар ўтказиш зарур. Бугунги кунда ногиронликнинг оғир шаклидаги 3 ёшдан 17 
ёшгача бўлган болаларнинг фақат 48 фоизи ижтимоий нафақа олади [3]. Шуни алоҳида қайд қилиш 
керакки, болаларни нафақа билан қамраб олиш келгусида салбий иқтисодий оқибатлар таҳдидини 
камайтиради; 
−
меҳнат бозорига ишчи кучининг катта оқими келиши ҳисобидан ишчи кучи таклифининг унга 
бўлган талаб миқдоридан ошиб кетиши (меҳнат бозорида ишчи кучи таклифи 
1827,9