Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

Кичик ряска
(
Lemna minor
 L.)
кўп йиллик
юксак сув ўсимлиги бўлиб, сув юзасида сузиб ўсади. 
Lemna minor
органик моддаларга бой хар қандай кўлмак сувларида
ўсиб кўпаядиган, совуқ ва иссиқ 
ҳавога чидамли доривор сув ўсимлиги хисобланади. 
Lemna minor
нинг барглари ва илдизчалари 
мавжуд бўлиб, асосан вегетатив йўл билан кўпаяди. Ўсимликнинг катталиги 5
-
6 мм ни ташкил этади.
Ряска
фотосинтез жараёнида кўп миқдорда кислород ажратиб чикаради ва сув хавзаларини 
тозалашдаги роли хам юқори (4
-
расм).
Адабиёт маълумотларида келтирилишича ўтган асрнинг 70
-
йилларида ўтказилган тажрибалар 
натижасида Ўзбекистон шароитида бу ўсимлик бир гектар майдонда 260 тоннагача ҳосил бериши 
мумкинлиги кўрсатилган.
Қуритилган
рясканинг таркибида табиий шароитда 30%, махсус шароитда 
етиштирилганда 45% гача оқсил мавжуд бўлади. Таркибидаги
аминокислоталар (аргинин, лизин) 
миқдори бўйича эса ряска маккажуҳоридан юқори туради [2].
Ҳозирги
даврда оқава сувларни юксак сув ва сув
-
ботқоқ ўсимликлари ёрдамида тозалашнинг 
биологик методи ишлаб чиқилган.
Саноат ва қишлоқ хўжалигининг жадал ривожланиши, шаҳарларнинг кенгайиши, суғориладиган 
ерларнинг кўпайиши, аҳоли яшаш шароитларининг яхшиланиши ва бошқа омиллар таъсирида сув 
билан таъминлаш муаммоси кескинлашмоқда. Сувга бўлган талаб йилдан йилга ошмоқда. Шу боис сув 
ресурсларини муҳофаза қилиш ва улардан оқилона фойдаланиш жуда муҳим масаладир. Ўзбекистонда 
табиатни муҳофаза қилиш, шу жумладан сув ресурсларидан оқилона фойдаланиш бўйича кенг кўламда 
чора
-
тадбирлар амалга оширилмоқда. Сув
ресурсларини муҳофаза қилишнинг муҳим йўналишлари 
- 
тежамкор янги технологияларни, турли оқава сувларни биологик тозалашнинг экологик хавфсиз ва 
иқтисодий арзон ҳамда самарали усулларини яратишдир.
Оқава сувларни тозалашнинг турли методлари мавжуд бўлиб, муайян методнинг қўлланиши 
оқава сувларнинг кимёвий таркибига, корхонанинг турига ва ишлаб чиқариш хусусиятларига ҳамда 
табиатни муҳофаза қилишнинг меъёрий хужжатларига боғлиқ ҳолда амалга оширилади. 
Кўп йиллик илмий тадқиқотларимиз натижасида қишлоқ хўжалиги корхоналари (қорамолларни 
бўрдоқига боқиш комплекслари, паррандачилик, чўчқачилик) ва саноат корхоналари (канопни қайта 
ишлаш, минерал
ўғитлар ишлаб чиқариш, биокимё, ароқ
- 
вино ва ёғ 
- 
мой корхоналари, пиллакашлик 

---