Xoliqulova zahroning kutubxona katalogi fanidan tayyorlagan

Arm va AKM xujjatlar fondining tarkibi va tuzilishini yoritib berish

Elektron hujjat - bu intellektual faoliyat maxsuli hisoblanadi. Bilim va

axborotlarni aholiga an'anaviy bosma shaklida taqdim qilishdan farqli ravishda, ularni
ixcham va qulay elektron shaklda taqdim etish - hozirgi davrda jamiyatning
rivojlantirishning harakterli jabhasi hisoblanadi. Oqibatda turli xil axborot va
ma'lumotlarga ega axborot makoni yuzaga keldi. Elektron hujjatlar va axborot
tizimining yaxlitliligi, bir birini to‟ldirishi elektron makonni yuzaga keltiradi, Bu esa
o‟z navbatida elektron kutubxonalar rolini kuchaytirishni, ularning vazifalarini qayta
ko‟rib chiqishni taqozo etadi.
Axborotlarni to‟plashning yuqori surati kerakli axborot makonidan zudlik bilan
zarur bilim va axborotlar olishning samarali yo‟llarini ochib beradigan zamonaviy
yangi usullarni qo‟llashni talab qilmoqda. Ana shunday usullardan biri elektron
kutubxonalar texnologiyalaridan foydlanishdir.
Hujjatning elektron shakli axborotlarni ixcham va ishonchli holda saqlanishi
tufayli u kutubxonalarda va boshqa axborot markazlarida, manbalarida axborot
jamg‟arma joyini tejaydi.
Elektron kutubxona - elektron hujjatlarni alohida kriteriyalar va talablarga
muvofiq tartibli to‟playdigan, ularni uzoq saqlanishini ta'minlaydigan va jamoatchilik
uchun foydalanishga yetkazib beradigan o‟ziga xos jamgarma hisoblanadi.
Elektron hujjatning to‟liq matni bo‟yicha biron bir ma'lumotni izlash katta
axborotlar makonidan relevant manbaalarni topish imkoniyatini vujudga keltiradi.
Hozirgi davrda elektron hujjatlar kutubxona faoliyatining ajralmas ob'yekti deb
tan olinmoqda. Shuning uchun kutubxonlar jamgarmasi tizimida sohasi va
yo‟nalishiga qarab ajratib olingan maxsus to‟plamlar yaratilmoqda.
Kutubxona asosan to‟rt muhim elementdan (qismdan), ya'ni foydalanuvchi,
kutubxona jamg‟armasi, kutubxona xodimi va moddiy texnik bazadan tashkil topgan.
Elektron hujjatning yana bir ustunligi uni tashkil etuvchi so‟zlari darajasida oson
bo‟linib ketish imkoniyatiga egaligidir. Shuning uchun zamonaviy dasturiy vositalar
hujjatning tarkibini to‟liq proindeksatsiya qilishlari mumkin.
Elektron hujjatdan zarur kalit so‟zlarni ajratib olish va so‟rov uchun
shakllantirish imkoniyati axborotni mutlaqo yangi texnologik asosda differension
bibliografik axborot yetkazishni tizimini yaratadi. Shunday qilib, elektron hujjatdan
foydalanuvchilarda juda katta hajmdagi axborotlarni zudlik bilan ko‟rib chiqish,
izlanayotgan mavzu bo‟yicha yangi manbaalarni topish imkoniyati tug‟iladi.
Elektron hujjatdan foydalanishning yana bir afzalligi shuki, uni bir necha
marotaba nusxa olish mumkin, bunda uning sifati kamayib qolmaydi, balki ayrim
holatlarda qo‟shimcha kompyuter ishlovidan so‟ng uning sifati ortadi.
Elektron hujjatlarni aloqa kanallari orqali tez uzatilishi foydalanuvchilarga
dunyoning bir necha mamlakatlarida va kutubxonalarida suralgan ma'lumotlarni to‟liq
tekst shaklida olish imkoniyatini yaratadi. Shunday qilib, kutubxonalarda va axborot
markazlarida elektron hujjatlardan foydalanish axborot bibliografiya xizmati
ko‟rsatish sifatini oshiradi, tezkorligini ta'minlaydi va samaradorligini oshiradi.
Kutubxonalar elektron hujjatlarni saqlash, ularni topish va ulardan foydalanishda
muhim rol o‟ynaydi.