Xolatini tuzatish

Qo'shaqova Gulrabo Ma'mirbekovna

Andijon viloyati Oltinko'l tuman

37-maktabning ingliz tili o'qituvchisi

Xorijiy tillarni o’rganish muvaffaqiyatga erishish imkoniyatlarini oshiradi. Ingliz tili xorijiy tillar ichida eng ko’p qo’llaniladigan tillardan biri. Ingliz tilida so’zlashishni o’rganish, ingliz tili grammatikasini puxta o’zlashtirish hech qachon foydadan holi bo’lmaydi.

O d d iy h o z i r g i z a m o n

Fe’lning hozirgi oddiy zamon (Simple Present Tense) shakli infinitivning “to”siz shakliga to‘g‘ri keladi. Uchinchi shaxs birlikda fe’l o‘zagiga -(e)s qo‘shimchasi qo‘shiladi. P ositive Tasdiq I Men o‘ynayman. We Biz o‘ynaymiz. You p la y Siz o‘ynaysiz. They Ular o‘ynaydilar. He U o‘ynaydi. She p la y s U o‘ynaydi. It U o‘ynaydi. Uchinchi shaxs birlikda ishlatilayotgan fe’l undoshdan keyin keluvchi “y” harfiga tugagan bo‘lsa, “y” harfi “i”ga aylanadi va “-es” qo‘shimchasi qo‘shiladi: study - studies try - tries “o ” unlisi va “c h ”, “s h ”, “s ” yoki “x ” sirg‘aluvchi undoshlar bilan tugagan so‘zlarga “-es” qo‘shimchasi qo‘shiladi: go - goes teach - teach es fish - fishes do - does pass - passes fix - fixes Inkor va so‘roq gaplar d o yordamchi fe’li vositasida yasaladi. N ega tive I We do n o t You (d o n ’t) They ptey Inkor Men o‘ynamayman. Biz o‘ynamaymiz. Siz o‘ynamaysiz. Ular o‘ynamaydilar.

Oddiy hozirgi zamon mutlaq haqiqat yoki tabiiy qonuniyatni ifodalash uchun ishlatiladi. The moon a ffe c ts the tides. Oy suvning ko‘tarilishi va pasayishiga ta’sir qiladi. Parallel lines never m eet. Parallel chiziqlar hech qachon to‘qnashmaydi. Hot air rise s. Issiq havo (yuqoriga) ko‘tariladi. Hydrogen and oxygen combine to make water. Suv hosil bo‘lishi uchun vodorod bilan kislorod qo‘shiladi. Bunday gaplarda a lw a y s (doim), n e v e r (hech qachon), in e v ita b ly (muqarrar), w ith o u t fa il (albatta), a t a ll tim e s (hamisha), in v a r ia b ly (shubhasiz) kabi payt ravishlari kelishi mumkin.

Oddiy hozirgi zamon odat tusiga kirgan, takrorlanuvchi ish-harakatni ifodalash uchun ishlatiladi. Beverly d rin k s coffee every morning. Beverli har kuni ertalab kofe ichadi. We always c e le b ra te my birthday with a family party. Biz doim mening tug‘ilgan kunimni oilaviy kecha bilan nishonlaymiz. The Browns d o not w a s h their windows every week. Braunlar derazalarini har hafta yuvishmaydi. Do the Andersons plant tomatoes every year? Andersonlar har yili pamidor ekishadimi? Bunday gaplarda a lw a y s (doim), n e v e r (hech qachon), u s u a lly (odat da), s e ld o m (kamdan kam/ba’zida), so m e tim e s (ba’zan), r a r e ly (kamdan kam), n o t e v e r (doim emas), o c c a s io n a lly (tasodifan), o fte n (tez-tez), n o t o fte n (tez-tez emas), e v e ry (har), e a c h (har) kabi payt ravishlari kelishi mumkin. 4. Hozirgi oddiy zamon badiiy, ilmiy, sahna va san’at asarlarini muhokama qilishda boshqalarning avval aytgan yoki yozgan gaplariga murojaat qilinganda tarixiy hozirgi zamonni ko‘rsatish uchun ishlatiladi. 54 In the short story “The Lottery”, Shirly Jackson w r ite s an allegory of the injustice of life. “Lottereya” nomli qisqa hikoyasida, Shirli Jakson hayot adolatsizligi allegoriyasini yozgan. Darwin p re s e n ts evidence for the development of life from lower to higher forms. Darvin hayotning quyi shakldan yuqori shaklga qarab rivojlanishi haqida dalillar keltiradi. The author of this textbook e x p la in s the problem clearly

O d d iy k e l a s i z a m o n

Fe’lning oddiy kelasi zamon (The Simple Future Tense) shaklini yasash uchun s h a ll (I shaxs birlik va ko‘plikda) va w i l l (II va III shaxslar birlik va ko‘plikda) yordamchi fe’llari hamda asosiy fe’lning “to”siz infinitiv shaklidan foydalaniladi. Hozirgi ingliz tilida barcha shaxslar uchun, ham birlikda ham ko‘plikda w i l l yordamchi fe’lini qo‘llash oddiy holga aylangan. I shall (will) do it tomorrow. Men buni ertaga bajaraman. Og‘zaki nutqda tasdiq va so‘roq gaplarda yordamchi fe’llarning qisqargan shakllari ishlatiladi. Birlik Koplik to‘liq qisqargan to‘liq shakli qisqargan shakli shakli shakli I sh a ll = I’ll w e sh a ll = w e ’ll I w ill = I’ll h e w ill = w e ’ll h e w ill = h e ’ll y o u w ill = y o u ’ll sh e w ill = s h e ’ll th e y w ill = th e y ’ll sh a ll n o t = s h a n ’t w ill n o t = w o n ’t.

Oddiy o‘tgan zamon quyidagi hollarda ishlatiladi:

1. O‘tmishda bir marta sodir bo‘lgan ish-harakatni ifodalash uchun y e s t e r d a y (kecha), t h e d a y b e f o r e y e s t e r d a y (o‘tgan kuni), y e s t e r d a y m o r n i n g (kecha ertalab), la s t n ig h t (kecha oqshom), a n h o u r / a w e e k / a m o n t h / a y e a r a g o (bir soat/hafta/oy/yil ilgari) kabi payt ravishlari bilan: 60 She visited her parents la s t w e e k . U o‘tgan hafta ota-onasini ko‘rib keldi. Y e s te r d a y we w e n t to the library. Kecha biz kutubxonaga bordik. 2. O‘tmishdagi odatiy, qaytariluvchi ish-harakatni ifodalash uchun: Last month I went to the theatre every week. O‘tgan oyda men har hafta teatrga bordim. 3. Bo‘lib o‘tgan bir necha ish-harakatni ifodalash uchun: Jane did much yesterday; she cleaned her room, did shopping, went to the chemistry and looked after the children. Jeyn kecha ko‘p ish qildi; u xonani yig‘ishtirdi, do‘konga chiqib keldi, dorixonaga bordi va bolalarga qaradi. I got up, had breakfast and went to work. O‘rnimdan turdim, nonushta qildim va ishga ketdim.