Xojiyeva iroda zokirjon qizi

---

XOJIYEVA IRODA ZOKIRJON QIZI 
Maxsus fanlarni o‘qitish metodikasi fani 
Mustaqil ta’lim 
Til va adabiyot ta’limida jahon standartlari 
Ma’lumki, til va adabiyot ta’limidan ko‘zlangan asosiy maqsad ta’limning 
turli bosqiсhlarida til va adabiyot turkumidagi fanlar mohiyatini hamda ularni 
o‘qitishdagi o‘ziga xosliklarni o‘rganishdan iborat. Til va adabiyot ta’limini bugungi 
kunda Xalqaro standartlarga mos holda qayta ishlab chiqish, turli yondashuvlar 
asosida yangi o‘quv-metodik qo‘’anlama, darsliklarni amaliyotga joriy qilish va 
o‘quvchilarning BKM Xalqaro darajaga olib chiiqsh uchun bir qator amaliy ishlar 
olib borilmoqda. Xususan, rivojlangan mamlakatlar (AQSh, Buyuk Britaniya, 
Finlandiya) tajribalari o‘rganilib, o‘quv reja, o‘quv darsturlar tarkibiga 
o‘zgartirishlar kiritish, fan doirasida belgilangan o‘quv yuklamasini qayta ko‘rib 
chiqish va Jahon standartlarida belgilangan tartibga yetkazishga kompitebsiyaviy 
yondashuvga asoslangan DTS ishlab chiqildi. Barchamizga ma’lumki, til ta’limida 
jahon standatrlari talabiga ko‘ra o‘rganuvchi A1, A1+, A2, A2+, B1, B1+ kabi 
standart darajalarning birini egallagan bo‘lishi yoki umuman tayyyorgarlikka ega 
bo‘lmasligi mumkin, bu holda o‘rganuvchi darajalarni egallab borishi, yoki qaysi 
darajada bilimga egaligi aniqlanib, shu darajadan boshlab o/rganishni davom 
ettirishi ko‘zda tutilgan.
Chet tillari xususan ingliz tilida xalqaro sertifikat IELTSni qo‘lga kiritish 
uchun o‘quvchilar Beginner, Elementaruy, Pre-intermediate, Intermediate, Upper 
intermediate darajalari doirasida ta’lim olgach, mustaqil inglish tili so‘zlashuvchisi 
C darajani yoki Advenced va Mastery Proficiency – C2 darajalarini mustaqil 
o‘rganib borishlari mumkin. Jahon standartlarida har bir daraja o‘rganuvchi qancha 
miqdorda lug‘at (vocabulary) bilishi lozimligi ham alohida qayd etiladi.
Masalan Elementary (A1) daraja 1000-1500 ta so‘z bilishi va u About myself 
(O‘zim haqimda) to‘liq ma’lumotlar bilishi lozim.
Xuddi mana shunday, standartlashtirish ta;lim o‘zga tilda olib boriladigan 
maktablar uchun o‘zbek tili fanida ham qo‘yilgan bo‘lib, A1 daraja sodda savollar 

---

va gaolarni tushuna oladi, matnni tinglab, yoki o‘qib tushuna oladi, o‘zi, oilasi, 
qarindoshlari, do‘stlari, tanishlari haqida ma’limot bera oladi, deb belgilangan. 
Demak, Jahon standartlari darajasi A1 darajaga ko‘ra o‘rganuvchi o‘zi haqida 
(About myself) sodda gaplardan iborat ma’lumotlarni bera oladi, Oana tili va 
adabiyot ta’limida ham xuddi shunday kompetensiaviy yondashuv asosida (nutqiy 
va lingvistik) Xalqaro standartlarga mos darajalar va ularda egallash zarur bo‘lgan 
malaka talablari ishlab chiqilgan.
Maxsus fanlarni jahon standartlari asosisda o‘qitish – bu dunyodagi nufuzli 
tashkilotlar, musobaqa va tadbirlarda qatnasha olish, chet eldagi o‘quvchilar bilan 
baravar bilimlarni egallab boorish imkonini beradi, qolaversa, mamlakatimiz, 
Xalqaro baholashda ham (PIRLS va PISA) ishtirok etdi.
Xulosa qilib aytganda, Xalqaro standartlar har bir sohada o‘z aksini topgan, 
ta’lim sohasidagi Xalqaro standartlar esa barchasidan ustuvor. Til va adabiyot 
ta’limida Jahon standartlariga ega bo‘lish, til va adabiyot ta’limida muhim sanaladi.