Xo`jalik yurituvchi subyektning tashkiliy boshqaruv faoliyati bilan tanishish

1. Xo`jalik yurituvchi subyektning tashkiliy boshqaruv faoliyati bilan tanishish
Korxonaning asosiy moliyaviy iqtisodiy faoliyati bevosita ishlab chiqarish , boshqarish , buxgalteriya faoliyatlari bilan bog`liqdir.
Korxonaning ishlab chiqarish faoliyati – korxonaning ishlab chiqarish jarayoni ish joylarining birlashishidan paydo bo’lgan , va natijada ishkab chiqarish jarayoni tashkil etadi va tayyor mahsulot yoki xizmatlar yaratiladi .
Ishlab chiqarish jarayoni texnologya yordamida amalga oshiriladi. Texnologiya deganda mehnat predmeti shakli amalga oshiriladi Ishlab chiqarish jarayoni texnologiya yordamida amalga oshadi. Texnologiya deganda mehnat predmetlar shakli, o’lcham xususiyatlarining navbatdagi o’zgarish holatini va boshqa mehnat predmetlari xarakteristikasi tushiniladi.
Barcha ishlab chiqarish jarayonlarini asosiy, yordamchi va xizmat qiluvchi jarayonlarga bo’lish qabul qilingan. Asosiy jarayonlardamahsulot vujudga keladi. Bu esa firma faoliyatining asosiy maqsadi hisoblanadi. Yordamchi jarayonda esatayyorlov, qayta ishlash, yig’ish, bo’yash ishlari bo’ladi. Buning maqsadi asosiy jarayonni ro’yobga chiqishi uchun sharoit yaratishdir.
Xizmat qiluvchi jarayonni, xom-ashyolarni, materiallarni, yarim fabrikatlarni, tayyor mahsulotlarni hisobga olishi zarurdir, ixtisoslashish, mutanosiblik, aniqlik, uzliksizlik, bukiluvchan, komplekslik ham zarur.
Ixtisoslashuvsexda, tarmoqda, ish joyida ishlab chiqarish jaryonining alohida jihozlariga, texnologiyaga, xom-ashyoga, kadrlarga, chiqarilayotgan mahsulotga asoslangan holda ajratiladi. ZUXRO BARAKA FAYZ” XK korxonasiga keladigan bo’lsak ular xom ashyo materiallarni yarim tayyor mahsulotlarni sotib olib va ularni texnalagiya yordamida qayta ishlaydilar .
Buxgalteriyaning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
-harakatning buxgalteriya faoliyatini amaldagi qonunchilik, harakat ustavi va o`rnatilgan tartib qoidalar asosida tashkil qilish;
-harakatning buxgalteriya, statistika hisobi va hisobotiga oid tashkiliy uslubiy qo`llanmalar va boshqa normativ hujjatlar tizimini shakllantirish va tuzilmalar tomonidan ushbu hujjatlar qoidalarining bajarilishini ta`minlash.
Ishlab chiqarish va uni rejalashtirishto’g’risida gapirganda, ular taktik (qisqa) muddatda va strategik (uzoq) vaqtda amal qilishining farqiga borish
muhimdir. Qisqa muddatli deb ishlab chiqarish omillarini hech bo’lmaganda birontasini o’zgartirib qoladigan vaqtgaaytiladi. Shu vaqt davomida o’zgara olmaydigan omillarni doimiy ishlab chiqarish omillari deyiladi. Masalan, firmaning kapitalidan foydalanish yo’nalishini o’zgartirish uchun odatda uzoq vaqt talab qilinadi. Yangi zavod loyihalashtirilishi va qurilishi, stanoklar va boshqa asbob-uskunalar buyurtirilishi va joylashtirilishi kerak, buning uchun bir yil va undan ortiq vaqt ketadi. Uzoq muddatli davr deb barcha omillarga o’zgartirish kiritish uchun yetarli bo’lgan vaqt mobayniga aytiladi.
Bunday omillar o’zgarib turadigan omillar deyiladi. Qisqa muddatli vaqt davomida firmalar ma`lum bir zavoddanva asbob-uskunalardan foydalanish intensivligini o’zgartirishi mumkin. Uzoq, muddat davomida esa ular zavodning quvvatini ham o’zgartirishi mumkin. Barcha jalb etilgan ishlab chiqarish omillarining qisqa muddatli davrdagi holati firmalarning uzoq vaqtga mo’ljallangan yechimlari bilan bog’liq bo’lib, bu yechimlar ma`lum tovarlarni sotishdan tushadigan foydaning hisob-kitobiga asoslangan. Har bir alohida holatda qisqa muddatdagi va uzoq muddatdagi omillar harakatini farqlash zarur. Masalan, idishdan quyib sotiladigan bolalar limonadi uchun uzoq muddatli vaqt bir yoki ikki kunni, neft kimyo yoki avtomobil qurilishi firmalari uchun esa 10 yilni tashkil etadi. Firmalar doimo qisqa muddatli ishlab chiqarishga doir qarorga keladilar va ayni vaqtda uzoq muddatli davrda omillarni o’zgartirishni rejalashtiradilar. Firmalar qisqa davrda kop yutuqlarga erishib qolishi mumkin yani ular qisqa muddatda ko’p va sifatli mahsulot ishlab vhiqib daromadni shuncha ko’p olishi mumkin chunki ular bu yerda ishchi kuchi vaqt texnalogiyadan yutadilar va ular soatiga taxminan 20-% foizga ish unumdorligig erishadilar . 2- rasm. Ishlab chiqarish tizmi
Bu chizmada korxonaning ishlab chiqarish tizimi ko’rsatilgan bu chizma korxona qaytarsd ishlayotgani va qanday aloqar yoki operaatsiyalar dan o’tishini ko’rsatgan , bunda ko’rishimiz mumkin mahsulot kirayotganda ini ro’yxatga olinadi, yani qancha miqdordagiligi chiqayotganda ham hajmi va siaftiga qarab chiqarladi .
Mahsulot yig’ilishi Sarf yeg’ilishi