|
«Birinchi to’rtta valua xronikasi»dan
25
O’sha paytda Bovezi okrugida jaklarning isyopi alanga olib, harakat Sen-Le de-
Seran va Klermonda boshlandi. Ular orasida ko’rinishi ko’rimli, yaxshi notiq, qaddi-
qomati kelishgai, yuzi chiroyli bir kishi bor edi. Uning ismi Gilom Sharl edi. Xuddi uni
jaklar o’z boshliqlari qilib saylaydilar. Biroq u bu odamlarning ishga yaxshi
yaramasliklarini ko’rib, ularga rahbarlik qilishdan voz kechdi. Lekin jaklar uni zo’rlik
bilan o’z boshliqlari bo’lishga majbur etdilar va ilgari urushni ko’rgan sobiq bir sollat
bilan birga boshliq qilib ko’tardilar. Urushni Gilom Sharl ham ko’rgan edi, u jaklarga
birgalikda turib harakat qilishni aytdi. Qachonki jaklar ko’pchilik bo’lib tyrejasishgach,
dvoryanlarning g.o’pchiligini o’ldirdilar. Bu kam tushunchali, ongsiz kishilar shuning
bilan yana juda yomon ish qnlishdiki, Gilom Sharlning bir necha marta o’zingizga juda
ko’p narsa qilishga yo’l qo’ymoqdasiz, deb ogohlantiriitga qaramay, ko’plab zodagop
ayollarni va bolalarini o’ldirishdi. Ish-
ning bunday davom etishi mumkin emasligini ko’rgan Gilom Sharl, agar
qo’zg’olonchilar bo’linib harakat kilsalar, dvoryanlar osonlik bilan ularni engishini
bilib, shu sababli ancha tushunchali va hurmatga sazo vor kishilarni Parij savdogarlari
oqsoqoli huzuriga jo’natdi. Ular orqali yuborilgan maktubda, agar zarur paytda Sharlga
yordam berishsa ularga yordam berishlari haqida yozilgan edi. Bunday mazmundagi
maktub uchta tabaqa vakillarining
26
rahbarlarini juda xursand qildi. Ular Gilom Sharlga
yordam berishga to’la tayyor ekanliklarini bildirib javob yubordilar. Jaklar
Gellefontenga kelishdi. Bu erda yashovchi grafinya Valua ulardan qo’rqib
yolg’ondakam ochiq chehra bilan ularni qabul qildi va ularni oziq-ovqat mahsulotlari
25
Хрестоматия по истории средних веков. Н. П. Грацианский ва С Д Сказкин
таҳрири остида, II жилд, Учпедгиз, М., 1950 г. 54-57-бетлар.
26
Учта табақа вакиллари — йирик феодаллар, руҳонийлар ва шаҳарлик
зодагонлар.
22
bilan ta’minlash haqida buyruq berdi. Ularda shu narsa odat tusiga qirib qolgan ediki,
ya’ni ular o’tayotgan yo’ldagi mustahkamlanmagan shaharlar aholisi (erkak va xotinlar)
ko’chalarga stollar qo’yib, dasturxon bezab, jaklarni mehmon qilishlari shart bo’lgan,
ular (jaklar) esa, o’z navbatida yurishlarini davom ettirib dvoryanlarning uylariga o’t
qo’yib borganlar. Jaklardan qochib Navarra qiroli huzuriga boshpana izlab kelgan
dvoryanlar qiroldan qat’iy turib, ularni jaklardan himoya qilishii va ularga qaqshatqich
zarba berishni talab qildilar. «Hukmdorimiz, Siz dunyoda eng ulug’ dvoryan bo’la turib
dvoryanlar zotining halok bo’lishiga yo’l qo’ymaysiz-ku, deydi ular qirolga. Agar
o’zini jaklar deb nomlagan bu kishilar uzoq vaqt saqlanib, shaharlar ham ularga
yordam qilib tursalar, u holda dvoryanlar zoti ular tomonidan butunlay yo’q qilinadi»,
So’ngra Navarra qiroli Karl ularga jaklarga qarshi kurashda yordam ko’rsatishga
rozilik berdi.
Navarra qiroli dvoryanlardan kelgusida uning ishlariga qarshi turmaslik haqida
qasam ichdirib va’da olgach, Longvildan ritsarlar va ingliz, yollanma askarlaridan
iborat 400 kishilik qo’shin bilan shoshilinch holda Bovezi va Klermon ostonasida
jaklarga qarshi iulga chiqadi. Bovezida jaklar ro’parasida lager quradi. U erda frantsuz
dvoryanlarining ikkita otryadi bo’lib, bittasiga qirolning o’zi qo’mondonlik
qilgan
bo’lsa, ikkinchisiga Sir Pekini va Vikont de Ken qo’mondonlik qildilar. Bundan
tashqari Robert Serkot ingliz yollanma askarlariga qo’mondonlik qilardi.
Navarra qiroli va dvoryanlarning ularga qarshi kelayotganliklarini jaklar yaxshi
bilishardi. Ular oldida Gilom Sharl nutq so’zlab: «Aziz senorlar, dvoryanlarning bizga
qarshi kelayotganini Siz yaxshi bilasiz, ular — katta odamlar, harbiy ishda katta
tajribaga egalar. Agar Sizlar menga ishonsangizlar Parijga qarab boramiz, u erda qulay
mustah-kamlangan joyni egallaymiz, shunda biz shaharliklarnipg yordamiga va
madadiga ega bo’lamiz», deydi. Shunda jaklar baland ovoz bilan «biz hech qayoqqa
chekinmaymiz, dvoryanlarni batamom tor-mor qilishga qudratimiz etarli deb
qichqirdilar. Ularning ko’pchilik ekapligini va o’zlariga nihoyatda ishonchlari katta
ekanligini ko’rib, Gilom Sharl va uping yordamchisi jaklarni safga tortib (jangovar
safga) ulardan har biri 3 000 kishidan iborat bo’lgan ikki otryad tashkil qildi. Ey va
23
kamonga ega bo’lganlar oldingi qatorga qo’yilib, ularning oldiga esa arava-lar qo’yildi.
Ular yana o’zlarining otliq askarlaridan bitta otryad tashkil qilishdi. Unda 600 knshn
bo’lib, ulardan ko’pchi-ligi qurolga ega edplar. Ular shupday tartibda saf tortib ikki
kun turdilar. Navarra qiroli va dvoryanlar hammasn bo’lib, 1000 ta qurollangan kishi.
jaklar lageri ro’parasiga joylashdilar... ular o’zlarini salobatli ko’rinishda ushlab,
karnaylarini chalib... «monjua»
27
deb balaid ovoz bilan qichqirib turdilar. Ular nilufar
guli tasvirlangan ko’plab bayroqlarga ega edilar.
Navarra qiroli jaklarning qirolidan bitim tuzishni so’rab, uning bilan muzokara
olib borish istagini bildirdi. Gilom Sharl esa hech qanday garov talab qilmay bemalol
bunga rozi bo’ldi... Shunday qilnb jaklar rahbarsiz qoldilar. Robert Serkot o’zining
hamma odamlari bilan yon tomondan o’rab olib ularga zarba berdi, yana bitta otryadini
qilich bilap qurollangan askarlari tor-mor qildilar, otlari oyoqlari bilan jaklarni
toptadilar. Shunday qilib, jaklar uloqtirib tashlandi. Jaklar rahbarsiz qolir aralashib
ketdilar, bir-birlarini o’ldira boShladilar. Ularning ko’nchiligi inglizlar tomonidan
o’ldirildi.
B ovezi va uning chekkalaridagi jaklar shunday tor-mor qilindi va engildi. Bri grafi deb
Russi ularning juda ko’pchiligini qirib tashladi va tirik qolganlarini o’z eshiklariga
osishga buyruq berdi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
