Xiv bob. Investitsiya loyihalarida noaniqlik va qaltislikni

Biznes rejani tuzish sabablari nimalardan iborat ?
Biznes reja ichki va tashqi foydalanuvchilar uchun tuziladi. Shunga mos ravishda har ikki holatda ham biznes rejani tuzishni o‘ziga xos maqsadi va aniq vazifalari belgilab olinadi.

1. 
   Agar biznes reja tashqi foydalanuvchilar uchun tuzilsa, demak, u investorlar va hamkorlarga taqdim etish uchun ishlab chiqiladi. Misol uchun “O‘zsanoatqurilishbank”dan kichik biznesni rivojlantirish uchun kredit olish uchun tuzilgan biznes reja tashqi foydalanuvchilar uchun tuzilgan biznes reja bo‘lib hisoblanadi.
   
2. 
   Biznes reja shuningdek ichki foydalanish uchun ham tuziladi. Bu holda biznes reja kichik korhonaning barcha kuchli va zaif tomonlari bilan yoritilgan holda taqdim etiladi. Biznes rejaning bunday varianti kichik korxonaning boshqaruv vositasi sifatida ishlatiladi va doimiy tarzda shu korxona mutaxassislari tomonidan foydalaniladi. Kichik korxonada, agar biznes reja ichki foydalanish uchun ishlab chiqilsa, undan foydalanib korxona muhim ustunliklarga erishishi mumkin. Uni yozish jarayonida, tashqi hamkorlarga hech qachon yozilmasligi kerak bo‘lgan, tijorat nuqtai nazaridan mahfiy bo‘lgan ko‘pgina masalalar tahlil etilishi va kelgusidagi korxonaning tadbirlari biznes rejada belgilab olinishi mumkin.
   

Biznes rejada kredit/investitsiya olish nazarda tutilsa, korxona oladigan daromadning 20-50foiz kredit stavkalarini qaytarish va boshqa unimsiz xarajatlarga sarflanishi mumkin. Agar korxonaning ichki moliyaviy resurslarini va imkoniyatlarini to‘la ishlatib rejadagi maqsadga erishish mumkin bo‘lsa (yoki bankdan kreditsiz) shu variantda ishni tashkil qilgan afzalroq. Bu xulosa kichik biznes va mikrofirmalar uchun ayniqsa o‘rinlidir. Shuning uchun ichki masalalarni yechishga qaratilgan ichki biznes reja tuziladi. Shunda korxona bankning foiz stavkalarini hamda kreditni qaytarish xarajatlaridan o‘zini –o‘zi ozod qilishi mumkin mumkin. Boshqacha qilib aytganda, korxonada bank foyiz stavkasi va kreditni qaytarish xarajatlari bo‘lmaydi. Bu korxonaning yanada
samarali faoliyatiga ijobiy ta’sir etadi. Biroq kredit olib korxonaning raqobatdoshligi oshirish va uning bozor qiymatini oshirishga erishish mumkin. Kredit olib yangi texnologiyalarni joriy etish, ishlab chiqarishni diversifikatsiyalash va raqobatdosh mahsulotlarni ishlab chiqarish mumkin. Demak kredit oliy uchun samarali biznes loyiha kerak bo‘ladi. Shuning uchun har bir holatda aniq va samarali variantdan foydalanish maqsadga muvofiq.
Biznes-reja istiqbol xarakterga ega bo‘lib, uni kamida 3 yil yoki 5 yil istiqbolga tuzish tavsiya etiladi. Biznes-rejada birinchi yil muhim ahamiyatga ega bo‘lganligi uchun reja ko‘rsatkichlari oylar bo‘yicha, ikkinchi yili chorak (kvartal)lar bo‘yicha, keyingi yillarda esa yilda bir marta ifoda etilishi maqsadga muvofiq.
Har qanday kichik va mikrobiznes o‘z xususiyatlariga ega, binobarin, har qanday vaziyatlarda qulay bo‘lgan «standart» reja mavjud bo‘lishi ehtimol. Lekin amaliyotda standart korxona mavjud bo‘lmaganidek standart biznes rejani qo‘llash ham deyarli mumkin emas. Ammo har qanday biznes-rejaning yagona sinalgan tuzish tamoyili, metodologiyasi mavjud. Shuning uchun biznes rejani tuzish metodologiyasini amaliyotga tatbiq etish nuqtai nazaridan yondoshiladi.

3.