|
Xitoy Xalq Respublikasi Jinoyat Kodeksidagi jazoning asosiy turlari
Jinoyat Kodeksi qabul qilingan paytdan eʼtiboran jinoiy javobgarlik subyektlari doirasi qayta ko`rib chiqilgan. 1989 yilda BXVM Doimiy qo`mitasining "Korrupsiya uchun qo`shimcha jazolash choralari to`g`risida"gi qarori bilan birinchi marta yuridik shaxslar uchun jinoiy javobgarlik joriy etilgan. 1995 yilda ayni shunday javobgarlik BXVM Doimiy qo`mitasining "Kompaniyalar haqidagi qonunni buzganlik uchun jazo chorasi to`g`risida"gi qarori bilan joriy etilgan. Ushbu qarorlar Kodeksning yangi tahririga kiritilgan. 1979 yilga JKda jazolarning uzil-kesil ro`yxati berilgan. 1997 - yildа qаytа ko`rib chiqilgаnidаn kеyin Jinоyat kоdеksi o`lim jаzоsini nаzаrdа tutаdigаn 60 tа mоddаni o`z ichigа оldi. Ijrо etilаyotgаn o`lim jаzоsi to`g`risidаgi hukmlаr sоni bo`yichа XXR dunyodа birinchi o`rindа turаdi (rаsmiy mа’lumоtlаrgа ko`rа, birginа 1998 - yildа 1067 kishi qаtl qilingаn). Jinоyat prоtsеssi XXRdа sotsialistik qоnuniylik tаmоyillаrigа аsоslаnаdi. 1996 - yangi tаhrirdаgi XXR Jinоyat-prоtsеssuаl kоdеksi qаbul qilingаn bo`lib, u suddа shаxs huquqlаri kаfоlаtlаrini аnchа kuchаytirdi.
Xitoy Xalq Respublikasining siyosiy va ma'muriy tizimida XXRning huquqni muhofaza qilish va huquqni muhofaza qilish organlari butun davlat apparati ishini ta'minlashda juda muhim rol o`ynaydi.
XXR Konstitutsiyasi, Xalq sudlarini tashkil etish to`g`risidagi qonun va Xalq prokuraturasini tashkil etish to`g`risidagi qonunlar sud va prokuratura organlarining tarkibi, huquqiy holati va faoliyat shakllarini belgilaydigan aktlardir.
Turli darajadagi Xalq sudlari qonun bo`yicha davlat sud organlari hisoblanadi, ammo Xitoyda odil sudlovni amalga oshirishga vakolatli yagona sudlardir. Sud hokimiyati Oliy xalq sudi, mahalliy xalq sudlari, harbiy tribunallar va boshqa maxsus sudlardan iborat. Temir yo`l kemalari, suv transporti, yog`och kemalari, shuningdek dengiz porti kemalari mavjudligi ma'lum.
Mahalliy xalq sudlari uch darajaga bo`linadi: boshlang`ich (okrug darajasida), o`rta darajadagi (avtonom viloyatlarda, viloyatga bo`ysunadigan yoki avtonom viloyatlarga bo`ysunadigan shaharlarda, shuningdek markaziy bo`ysunish birliklari hududida); eng yuqori daraja (markaziy hukumat shaharlarida, viloyatlarda va avtonom viloyatlarda).
Oliy xalq sudi NPC va uning doimiy komissiyasi oldida bevosita hisobdordir. U mahalliy va maxsus sudlarning sud faoliyatini nazorat qiladi. Yuqori sudlar subordinatsiya qilingan sudlarning faoliyatini nazorat qiladi, bu esa mahalliy hokimiyat organlariga ikkilangan bo`ysunishni ta'minlaydi. Oliy xalq sudi "qonunlar va farmonlarni sud ishlarida qo`llashning alohida holatlarida talqin qiladi, Jinoyat kodeksida nazarda tutilmagan jinoyatlar uchun jazolarni aniqlashtirish uchun mahalliy sudlar amaliyotidan sud pretsedentlarini tanlaydi" [Gudoshnikov, 1988, 208].
Sud hokimiyatining vazifalarini shakllantirish bilan qonunda mamlakatni modernizatsiya qilishni ta'minlashga alohida e'tibor qaratilgan. Bunda sud, shu jumladan, sud uni amalga oshirish vositasi bo`lgan qoidalarni o`z ichiga oladi.
Umuman olganda, XXR hukumatining umumiy xususiyatlarini ta'kidlab, ularning asosiy xarakterli xususiyati - bu Davlat Kengashi Bosh vaziri, vazirliklar va markaziy idoralar rahbarlarining shaxsiy javobgarligini joriy etish bilan belgilanadigan etakchilikning markazlashgan tizimidir. shuningdek, XXRda biron bir yuqori martabali davlat amaldori biron bir kishining ketma-ket ikki besh yildan ortiq muddatga mansabni egallashi mumkin emasligi to`g`risidagi nizom. XXR ma'muriy-boshqaruv apparatining barcha kamchiliklarini davlat organlari tizimini qayta tashkil etish yo`li bilan bartaraf etish kerak. Ma'muriy apparatning tuzilishini belgilaydigan qonunchilik hujjatlarida va XXR Konstitutsiyasida bu barcha organlarning apparatni boshqarish va shtatlarni qisqartirish printsipini, rasmiy javobgarlik tizimini amalga oshirish talabida,kadrlar malakasini oshirish va ularni attestatsiyadan o`tkazish, ish sifati va samaradorligini muttasil oshirib borish, byurokratiyaga qarshi kurashish.
Do'stlaringiz bilan baham: |
