Xitoy tili tarixi

“

降” iyeroglifi. 

 

Mazkur iyeroglif ham ikki xil talaffuzga egadir. 

178

Ulardan birinchisi, to’rtinchi 

ohangdagi “jiàng” bo’lib, iyeroglif shunday o’qilganda “tushmoq, yiqilmoq, qo’nmoq”, 

“pasaymoq, pasaytirmoq” kabi ma’nolarni bildiradi. Masalan, “

降落” (jiàngluò) so’zi aynan 

shunday ma’nolarni anglatadi. Shuningdek, ikki bo’g’inli “

降雨” (jiàngyǔ) so’zi “yomg’ir 

yog’moq” ma’nosini; ikki bo’g’inli “

降价” (jiàngjià) so’zi “narxlarni pasaytirmoq” ma’nosini; 

ikki bo’g’inli “

降温” (jiàngwēn) so’zi “haroratni pasaytirmoq” ma’nolarini anglatadi. So’z 

birikmasi misolida qaraydigan bo’lsak, “

夜 幕 降 临 ” (yèmùjiànglín) turg’un birikmasining 

ma’nosi “tun cho’kishi” bo’lib, bu birikmada ham “

降” iyeroglifi to’rtinchi ohangda “jiàng” kabi 

o’qiladi. Mazkur iyeroglifning ikkinchi xil talaffuzi ikkinchi ohangdagi       “xiáng” kabi o’qiladi 

va “taslim bo’lmoq, topshirilmoq”, “uddalamoq, uddasidan chiqmoq, eplamoq” kabi ma’nolarni 

anglatadi. Bunday talaffuz qilinganda mazkur iyeroglifni quyidagi so’zlar tarkibida 

uchratishimiz mumkindir: “bo’ysunmoq, itoat etmoq, taslim bo’lmoq” kabi ma’nolarni 

                                                 

178

 

“小学多音多义字手册”(Boshlang’ich maktablar uchun ko’p talaffuzli, ko’p ma’noli so’zlar qo’llanmasi), 沈棪, 

Pekin, 1990 yil, 142-bet 

---

anglatuvchi ikki bo’g’inli “

降服”            (xiángfú) so’zining birinchi bo’g’ini bo’lib kelganda; 

“taslimchilik, jur’atsizlik” ma’nolariga ega bo’lgan ikki bo’g’inli “

投降” (tóuxiáng) so’zining 

ikkinchi bo’g’ini bo’lib kelganda va hokazo hollarda. Bu iyeroglifning gaplarda ishlatilish 

xususiyatiga e’tibor bering: 

蒲公英妈妈准备了降

(jiàng)

落伞，把它送给了自己的娃娃。（

“

植物妈妈有办法

”

）

 

(Púgōngyīng māmā zhǔnbèile jiàngluòsǎn, bǎ  tā sòng gěile zìjǐ de wáwá. (“Zhíwù māmā  yǒu 

bànfǎ”)) 

Qoqigulning onasi parashyut tayyorladi, uni o’zining bolasiga sovg’a qildi. (“O’simliklar 

onasida yechim bor”) 

他愿意脱离东吴，带兵士和粮草。投降

(xiáng)

曹操。（

“

赤壁之战

”

）

 

(Tā yuànyì tuōlí dōng wú, dài bīngshì hé liángcǎo. Tóuxiáng cáocāo. (“Chìbì zhī zhàn”)) 

U Dongwuni tark etib, askarlar, oziq-ovqat va yem-xashak olib keldi. Caocaoga taslim bo’ldi.  

(“Chibidagi jang”) 

Yuqoridagi gaplarning birinchisida “

降” iyeroglifi “jiàng” tarzida o’qiladi. Ushbu gapda mazkur 

iyeroglif “

降落伞” (jiangluosan) so’zining birinchi bo’g’ini bo’lib kelmoqda va “parashyut” 

parashyut ma’nosini anglatib, gapda to’ldiruvchi vazifasini bajarib kelmoqda. Ikkinchi gapda “

降” iyeroglifi “xiáng” tarzida talaffuz qilinadi. Bu gapda “投降” so’zining tarkibida kelib, 

“taslim bo’lmoq” ma’nosini anglatmoqda va gapda kesim vazifasini bajarmoqda.