Xitoy iqtisodiyotining Jahon iqtisodiyotidagi o`rni

Xitoy iqtisodiyotining Jahon iqtisodiyotidagi o`rni

Xitoy iqtisodiyoti deganda bugungi kunda ko`z oldimizga Jahonning eng kuchli iqtisodiyotlaridan biri keladi. Xitoy hozirgi kunda Nominal YAIM bo`yicha $14,4 trillion bilan Jahonning eng yirik ikkinchi mamlakati AQSH dan keyin bo`lib turibti. YAIM PPP bilan esa u Jahonning birinchi iqtisodiyoti hisoblanadi $27 trillion. U bu ko`rsatkich bo`yicha AQSHni 2013 yilda quvib o`tdi. Kelajakta ko`pkina iqtisodchilar Nominal YAIM bo`yicha ham Xitoy Jahonning eng yirik iqtisodiyoti bo`lishiga ishonishayapti. Endi bevosita savollarga qaytsak:

1.Xitoy hozirgi kunda ishlab chiqarish hajmi bo`yicha dunyoda yetakchilik qilmoqda va ishlab chiqarishni YAIMdagi ulushi 40% tashkil qilmoqda. Xitoy ishlab chiqarishdagi o`rnini saqlab qolaoladimi degan savolga keladigan bo`lsak menimcha ha chunki bu mamlakat hali yuqori o`sish ko`rsatkichlari bilan o`sib kelmoqda yiliga o`rtacha 6%. Ishchi kuchining ish haqqisi ko`tarililishi ham unchalik yuqori emas demak hali beri bu mamlakat ishchi kuchining qimmatlashib ketib o`z qiyosiy ustunligini yo`qotib qo`ymaydi va ya`na Xitoy bilamizhozirgi kunda yangidan yangi resurslar izlab kelmoqda va ularni opmoqdaham bu ham Xitoyninishlab chiqarish sohasida ustunlik beradi.

2. Xitoy hozirgi kunda juda katta e`tiborini yuqori texnologiyalar sohasiga qaratmoqda va bu soha mamlakatda jadallik bilan rivojlanmoqda. Investitsiyalarni va katta qismi ham aynan shu sohaga kiritilmoqda. Yildan yilga ko`plab kadrlar ay`nann shu sohasini yetuk mutahaissi bo`lib yetishib chiqmoqdalar. Bularning natijasini biz Xitoydagi yuqori texnologiyalar sohasining rivojlanishida ko`rishimiz mumkin. Xitoy hukumati sarflayotkan kapital va buning samarasi ortidan Xitoy hozirgi kunda “Jahon labaratoriyasi” nomiga davogarlik qilmoqda. Menimcha Xitoy yaqin o`n yillilarda bu o`rinni AQSHdan tortib oladi bunga ko`pchilik iqtisodchilar ham ishonishmoqda.

3. Xitoy iqtisodiyotiga nazar tashlaydigan bo`lsak u dastlab qishloq ho`jaligiga ihtisoslashgan mamlakat edi. Keyinchalik esa bu mamlakat dunyoning eng katta ishlab chiqaruvchisiga aylanib oldi. Dastlab Xitoy exportidagi mahsulotlarning katta juda kichik qismini qo`shimcha qiymati yuqori bo`lgan mahsulotlar egallab turgan bo`lsada, bugungi kunda Xitoy exportining juda katta qismini tayyor, qo`shimcha qiymati yuqori bo`lgan mahsulotlar egallab turibdi va yildan yilga bu ko`rsatkichlar oshib bormoqda. Kelajakta bu mamlakatda exportning juda katta qismini qo`shimcha qiymati yuqori bo`lgan mahsulotlar egallashi kutilmoqda.

4. Endi eng qiziq savolga ham yetib keldik. Xitoy dunyo lideri bo`la oladimi. Bu savol nafaqat Xitoyning o`zida, balki butun dunyoda keng berilayotkan savollardan biridir. Xitoy hozirgi kunda barcha javhalarda birinma ketin dunyoning eng kuchli mamlakati bo`lib bormoqda. Bu iqtisodiyot bo`ladimi bu harbiy soha bo`ldimi barchasida bu mamlakat liderlikka intilmoqda. Xitoy bunga “Bir Makon, Bir Yo`l” strategiyasini ishlab chiqishi ortidan ancha yaqinlashdi, bu loyiha orqali Xitoy hozirgi kunda Jahondagi o`z o`rnini yanada mustahkamlab Jahon liderligiga katta qadamlar tashlamoqda bunday loyihalar orqali AQSHning Jahondagi liderligi susayib bormoqda va katta ehtimol bilan 2050- yillarga kelib Jahon iqtisodiyotida yangi lider paydo bo`ladi va bu katta ehtimol bilan Xitoy bo`ladi.