Xirurgik kasalliklar

 
Chov churralari (hernia ingvinalis) 
Chov soxasi anatomiyasi.
Chov (yonbosh-chov) sohasi pastdan – pupart 
boylami, yuqoridan – ikkala Spinae iliaca anteriores superiores ni 
tutashtiradigan gorizontal chiziq bilan, medial tomondan – qorin to’g’ri 
ichagining tashqi cheti bilan chegaralangan. Chov soxasining pastki bo’limi 
chov uchburchagi deyiladi. Uning yuqori tomoni chov boylamining tashqi va 
uchdan bir o’rta qismi bilan to’g’ri ichakning lateral chekkasi o’rtasidagi nuqtani 
tutashtirib turadigan gorizontal chiziq hisoblanadi, pastki tomoni – chov 
boylami, medial tomoni – qorin to’g’ri muskulining tashqi chekkasidir. Chov 
uchburchagida chov kanali va chov churralari chiqadigan joy bo’ladi. 

---

289 
Chov uchburchagining pastki burchagiga chov orqali proektsiyalanadi – bu 
yuqoridan qorinning ichki qiyshiq va ko’ndalang muskullarining pastki 
chekkasi, pastdan – pupart boylami, medial tomondan – qorin to’g’ri 
muskulining tashqi chekkasi va m. cremaster tolalari bilan chegaralangan 
bo’shliqdir. 
Chov oralig’i shakliga ko’ra uchburchak, yumaloq, oval va yoriqsimon 
bo’lishi mumkin. Ayollarda chov oralig’i o’lchamlari kichiqroq, A.P. Krimov 
ta’rifiga ko’ra, ayollarda chov sohasining muskul devori «erkaklarnikidan 
birmuncha mukammal», shuning uchun ham chov churralari ko’proq erkaklarda 
uchraydi. 
Chov kanali (canalis ingvinalis) uzunligi 4-5 sm, quyidagi devorlari bor: 
yuqoridan – ichki qiyshiq va ko’ndalang muskullarning pastki chekkasi, 
pastdan – pupart boylami, orqadan – ko’ndalang fastsiya va oldindan – tashqi 
qiyshiq muskul aponevrozi. 
66-rasm. Qorin oldi devorining ichki tomonidan ko’rinishi 
1 – m. rectus abdominis; 2 – lig. interfoveolare; 3 – anulus inguinalis profundus; 4 – lig. 
inguinale; 5 – a. et v. epigastrica inferior; 6 – limfaticheskie uzly; 7 – lig. lacunare; 8 – 
a. et v. iliaca externa; 9 – foramen obturatorium; 10 – n. obturatorius; 11 – a. et v. 
obturatoria; 12 – ureter dexter; 13 – ductus deferens; 14 – vesica urinaria; 15 – 
peritoneum; 16 – fossa supravesicalis; 17 – fossa inguinalis medialis; 18 – lig. inguinale; 
19 – fossa inguinalis lateralis; 20 – plica umbilicalis media; 21 – plica umbilicalis 
medialis; 22 – plica umbilicalis lateralis. 

---

290 
Chov kanalining ichki teshigi oldingi qorin devorining orqa yuzasidagi 
chuqurchaga (o’ymaga) muvofiq keladi, u plica epigastricadan va urug’ 
tizimchasidan lateral joylashgan lateral chov chuqurchasi deyiladi. 
Chov kanalining tashqi teshigi tashqi qiyshiq muskul aponevrozi 
tolalarining crus superior va crus inferiorga bo’linib ketishidan hosil bo’lgan va 
sog’lom erkaklarda ko’rsatkich barmoqning uchini o’tkazadi. Ko’ndalang 
joylashgan tolalar fibrae intercostalis aponevrozni mustaxkam qiladi. Erkaklarda 
chov kanali orqali urug’ tizimchasi, ayollarda esa yumaloq bachadon boylami 
o’tadi, churra bo’lmaganda chov kanali ko’rinmaydi. 
Qiyshiq, to’g’ri va intraparietal chov churralari farq qilinadi. Lateral 
chuqurcha orqali chiqadigan va chov kanalining ichki teshigi hisoblangan chov 
churralari qiyshiq chov churralari deb ataladi: churra plica epigastricadan va 
urug’ tizimchasidan medialroq joylashgan medial chov chukurchasi orqali 
chiqkanda to’g’ri chov churrasi vujudga keladi. Churra to’g’ri yo’l soladi, uning 
nomi shundan kelib chiqqan. To’g’ri churralarning qovuq usti chukurchasi 
orqali chiqishi ham mumkin. 
Intraparietal churralar qiyshiq chov churralarining ko’rinishi bo’lib, ularda 
churra xaltachasi qorin devori qatlamlari orasida joylashadi va churra uning 
ustidan mutlaqo chiqib turmasligi mumkin. 
Embrional davrida chov kanali orqali processus vaginalis peritonei o’tadi. 
Shu processus vaginalis peritonei o’sib etilmaganda tug’ma chov churrasi hosil 
bo’lishi mumkin. Tug’ma chov churralarida ichida moyagi bo’lgan seroz 
bo’shliq churra xaltachasi bo’shlig’i va qorin bo’shlig’i bilan tutashadi. Tug’ma 
chov churrasiga qin o’simtasining o’rta qismi obliteratsiyasida vujudga 
keladigan churrani ham kiritish lozim, chunki uning proksimal qismi kengaygan 
bo’ladi va churra xaltachasi hisoblanadi. 
Rivojlanish bosqichlari bo’yicha boshlang’ich, kanal va to’liq chov churrasi 
farq qilinadi. To’liq qiyshiq chov churralari kattalashib, yorg’oqqa tushadi 
(chov-yorg’oq churralari deyiladigan churralar). 

---

291 
To’g’ri chov churralari olat ildizi oldida teri ostidan bo’rtib chiqib turadi va 
hatto o’lchami kattagina bo’lganda ham yorg’oqqa kamdan-kam tushadi.