Ximiyaviy bоg’lanish nazariyasi atоmlarning bir-biri bilan birikishini, ularning har qanday nisbatlarda birikavermasligini

2. Sulfoxlorlanishi. Alkanlar UB nurlari ta’siridadan SO₂ va Cl₂ bilan reaksiyaga kirishib, alkansulfon kislota xlorangidridini hosil qiladi.

R-H + SO₂ + Cl₂ ® RSO₂Cl + HCl

Sulfoxlorlash reaksiyasi ham erkin radakal mexanizmi bilan boradi. Uzun zanjirli uglevodorodning sulfoxlorlash sintetik yuvuvchi vositalar olishda ishlatilada.

3. Sulfooksidlanish. Alkanlarga kislorod O₂ ishtirokida SO₂ bilan UB nuri ta’sir ettirilsa alkansulfon kislotalar hosil bo’ladi.

2R-H + 2SO₂ + O₂ ® 2RSO₂OH

4. Nitrolanish. Odatdagi sharoitda alkanlarga konsentrlangan nitrat kislota ta’sir etmaydi. Yuqori haroratda suyultirilgan nitrat kislota yoki azot oksidlari ta’sir ettirilsa, nitroalkanlar hosil qilada. Bu reaksiya uchun Konovalov reaksiyasi deyiladi.

R-H + HNO₃ ® R-NO₂ + H₂O

Nitrolash reaksiyasiga alkanlardagi birlamchi uglerodga nisbatan ikkilamchi, ikkilamchiga nisbatan uchlamchi ugleroddagi vodorod oson almashadi.

Nitrolash reaksiyasiga alkanlardagi birlamchi uglerodga nisbatan ikkilamchi, ikkilamchiga nisbatan uchlamchi ugleroddagi vodorod oson almashadi.

CH₃CH₂CH₃ + HNO₃ ® CH₃CH₂CH₂NO₂ + CH₃CH(NO₂)CH₃

1-nitropropan 2-nitropropan

(20-30 %) (70-80 %)

5. Alkanlarning kislorod bilan reaeksiyalari. Alkanlar kislorodda yonib, CO₂ va H₂O hosil qiladi. Bu reaksiyada ko’p issiqlik chiqadi, shuning uchun alkanlar asosiy energiya manbai hisoblanadi.

СН₄ + 2О₂ ® СО₂ + 2H₂O

5-Savol