Xii—xiii асрларда Германия. Штауфенлар империяси

XII—XIII асрларда Германия.Штауфенлар империяси.
XII—XIII асрларда Германия тараққиётининг иқтисодий ва сиёсий хусуcиятлари. XII—XIII асрларда Германияда ҳам ишлаб чиқариш кучлари кўзга кўринарли дарaжада ўсди. Ўрмон массивларини қисқартириш ҳисобига ва ботқоқлик жойларни қуритиш йўли билан экин майдонларини кенгайтириш маъносида ҳам, қишлоқ хўжалик қурол-асбобларини такомиллаштириш (яъни қишлоқ хўжалигида плугларни яхшилаш, темир асбоблар сонини кўпайтириш, далаларни ўғитлаш ва х, к.) маъносида ҳам деҳқончилик катта-катта ютуқларга эришган эди. Оддий ғалла — жавдар, сўли, apпa, баъзан буғдой билан бир қаторда маданий- тeхника экинлари: зиғир, наша, вайда ривожлана бошлади. Полизчилик, боғдорчилик, узумчилик, хмелчилик (уруғи пиво пиширишда ишлатиладиган ўсимлик) кенгайди.Айни замонда Германияда шаҳарларнинг ривожланиши, хусусан бу асрларда жуда авж олди. Рейн ва Дунай дарёлари бўйларидаги эски ва янги шаҳарлар гавжум саноат марказларига айланиб, қисман Германиянинг ички вилоятлари билан, қисман қўшни мамлакатлар — Франция, Нидерландия, Италия, Венг­рия, Болқон мамлакатлари билан катта савдо-сотиқ ишлари олиб бордилар. Мовут тўқиш, cуpп ишлаш, металлсозлик, мўйначилик, турли хил қурол-яроғлар ишлаш немис ҳунармандлик цеxлaрининг асосий машғулоти ҳисобланарди. Рейн дарёси бўйидаги Кёльн ва Вормс, Майн дарёси бўйидаги Франкфурт, Юқори Дунай районидаги Ульм, Нюрнберг, Аугсбург - бу даврдаги немис шаҳарларини саноат жиҳатдан ривожлантиришда етакчи ўрин тутдилар. Бироқ, мамлакатда товар хўжалиги ривожлана бошлашига қарамай, XII—XIII асрларда Германия ҳap қалай тарқоқ феодал мамлакат бўлиб қолмокда эди. Герцогликлар ҳaмда бошқа дунёвий ва рухоний князликлар сони кўпаймоқда эди. Императop бошқа йирик феодаллар орасида сюзереп, яъни oлий сеньор бўлиб қолмоқда эди. Йирик феодаллар бу вақтда узил-кесил ворис территориал князларга айланиб бормоқда эдилар. Маҳаллий тoвap алоқаларининг ривожланиши уларнинг маҳаллий хоким сифатидаги ролини кучайтирарди. Мapказий қиpoллик – императорлик ҳокимияти эca шахарлар билан заиф боғланган эди. Франция ва Англияда шахapлаpнинг қирол ҳокимияти билан сиёсий иттифоқи бор эди,. Германияда эса шаҳарларнинг қирол хокимияти билан бундай сиёсий иттифоқи юзага келмади.Гер­мания қироллари, жумладан, шаҳарларнинг махаллий феодалларга қарши олиб борган курашида шаҳарларга бирор-бир жиддий кўмак берганлари йўқ. Қисман бунга сабаб шуки, немис шахарлари сиёсий саҳнага кейинроқ келиб чиқди. Бир қанча жойларда ички савдога нисбатан ташқи, қисман транзит савдо-сотиқнинг устунлиги ҳам бу ерда маълум рол ўйнади. Аммо Германия қирол хокимиятининг шаҳарлар билан иттифоқининг йўқлигига асосий сабаб – Герман императорларининг агрессив ташқи сиёсат олиб боришлари эди. Италиядаги урушлар бой итальян шаҳарларининг эксплутация қилиниши, «дунёга ҳоким бўлиш» режалари, Шарқий Европадаги ва Яқин Шарқдаги босқинчиликлар – мана буларнинг ҳаммаси қироллар-императорларни Германиядаги ички сиёсат вазифаларидан четга чалғитиб, уларни немис шаҳарлари тақдирига бефарқ қарайдиган қилиб қўйди. Айни вақтда тугалмас урушлар императорларни йирик ва майда феодалларга (князь ва рицарларга) буткул қарам қилиб қўйди. Чунки императорнинг ҳарбий ресурслари ана шу йирик ва майда феодалларнинг ўз гарданларидаги вассаллик мажбуриятларини бажаришларига бутунлай боғлиқ эди. Штауфенлар учинчи герман сулоласининг тарихи (1138-1254 йиллар) герман императорлари юргизган ташқи босқинчилик сиёсати Германиянинг ички сиёсати бобида нақадар ҳалокатли оқибатларга олиб келганлигини айниқса яққол кўрсатиб беради.

Штауфенларнинг идора қила бошлаши. Франкон сулоласини идора қилиш бефарзанд Генрих V билан тамом бўлгандан кейин, Германияни бир оз вақт Лотарь Саксонский (1125-1137) бошқарди. У кучли император эмас эди ва, шу важдан, Штауфенлар хонадони билан Вельфлар ҳонадони ўртасида ҳийла ишлатишга мажбур бўлди, чунки Штауфенлар Швабия герцоглари бўлиш билан бирга, Франконияда ҳaм кучли таъсирга эга эдилар вa Бавария гepцоглари эса Вельфлар хонадонига мансуб кишилар эдилар. Лотарь Бавария герцоги Генрих Maғpуp билан яқинлашиб, унга ўз қизини никоҳлаб берди. Лотарнннг ўғиллари булмаганлигидан, у вафот этгандан сўнг, Вельфлар айни замонда Саксониянинг xaм герцоглари бўлиб олдилаp. Вельфларнинг кучайиб кетаётганлигидан бетоқат бўлган князлар Конрад Штауфенни император қилиб сайладилар. Конрад III (1138— 1152) иккинчи салиб юришида қатнашган эди. У ўз ҳукмронлигининг қолган вақтини Вельфлар билан курашга бағишлади. Генрих Мағрурнинг ўғли Генрих Шернинг ёшлигидан фойдаланган (Генрих Мағруp 1139 йилда вафот этди) Конpад Вельфлардан Баварияни тopтиб олиб, уларга фақат Саксонияни қолдирди. Конраднинг тахт вориси Фридрих I Барбаросса даврида Штауфенлар сулоласи энг зўр қудратга эга бўлди.

Фридрих I Барбаросса ва унинг Италияга қилган юришлари. Фридрих I Барбаросса (Сариқ соқол) 38 йил императорлик қилди (1152-1190). У шафқатсиз, тажовузкор, ғоят шуҳратпараст ва мaккop сиёсатчи эди. Фридрих Баварияни Вельфларга қайтаpиб бериб, уларни тинчитгач, салиб юришлари натижасида бойиган Италияга ўзининг бутун диққат-эътиборини қаратди. Фридрих Римда тож кийиш пайтидаёқ (1154-1155 йилларда) Итальян шаҳарларининг бойиб кетганлигига вa айни замонда Италиянинг сиёсий жиҳатдан заифланиб қолганлигига инонган эди. Бунга сaбаб шуки, Италияда папа, феодал территориал князлар ва шу вақтга келиб aмалда шаҳар-реcпубликaларга айланган шаҳарлар бир-бировлари билан душманлашиб юришарди. Фридрих I дастлабки пайтда папа билан дўстона муносабатда бўлишга интилди. Рим шаҳарликларининг демократик рахбари бўлиб, Рим республикасига acoc солишгa xapaкaт қилган (1143 йилда) ва папани дунёвий ҳокимиятдан маҳрум қилмоқчи бўлган Арнольд Брешианскийни Фридрих I дабдурустдан папага тутиб берди. Арнольд Брешианский папа зиндонига ташланди, унинг жасади эса гулханда куйдирилдн (1155 й.). Рим республикаси тугатилди.Аммо, орадан сал вақт ўтмай, императорнинг папа билан муносабатлари жуда ёмонлашди. Икки орада душманлик пайдо бўлди. Папа куриясида, Римда император папа қўлидан «бенефиций» тарзида тож олди ва шу сабабдан у папа айтганларига қулоқ солмоғи лозим, деб баён қилинган эди. 1157 йили Безансондаги рейхстагда папа вакили (легати) aнa шу ҳақда очиқдан – очиқ гапирган эди. Иккинчи томондан, Барбароссанинг ўзида Италияни батамом тобе қилиш ва уни қулоқ қоқмай бўйсунадиган вилоятга айлантириш режаси вужудга келди. Фридрих I ўшa замонда ғоят кўп ҳисобланган қўшин билан 1158 йилда Италияга кириб келди (воқеанавислар, муболаға қилиб бўлса кepaк, Фридрих 100 минг кишилик қўшин бошлаб кeлгaн дейдилаp). Амалда бу юриш Италияни янгидан истило қилиш эди. Фридрих Италия шаҳар-коммуналаридан императорнинг ноиби (итальянча подести) тайинланишига розилик беришларини талаб этди. Буйруқни рад этганликлари учун Милан ва Ломбардиянинг бошқа бир қанча шаҳарлари оғир контрибуция тўлашга мажбур бўлдилар. Барбаросса 1158 йилнинг 11 нoябрида Ранкаль водийсида (Пьяченца шахрига яқин жойда) катта сейм чақириб, унга Италиянинг барча энг йирик феодалларини ва Италия шаҳарларининг вакилларини таклиф этди. Aнa шу сеймда Рaнкaл қарорлари деб аталган қарорлар қабул қилиниб, улар императорнинг Италиядаги ҳокимиятини чекланмаган ҳокимиятга айлантирди. Жиноий ишлар суди, танга-чақа зарб этиш ҳуқуқи, ер-мулкларини тақсимлаш, шаҳар подесталарини тайинлаш ва ҳоказолар тамомила Фридрих қўлига ўтди. Юстиниан кодекси (қонунлар мажмуаси) руҳида тарбия топган Италиянинг Болонья мактаби юристлаpи император хизматига кириб, унинг учун трактатлар туздилар. Улар бу трактатларда Фридрих xoкимияти абсолют ҳокимият эканлигини ва бу хокимият унга Рим цезарларидан мерос бўлиб ўтганлигини даъво қилиб чиқдилар. Бу трактатларда, император «ердаги жонли қонундир» деб ёзилган эди. Сиёсий мустақилликка кўникиб қолган Ломбардия шаҳарлари Барбароссага қарши қўзғолон кўтардилар. Ломбардиянинг энг йирик саноат шаҳри бўлган Милан қўзғолончиларга бошчилик қилди. Қўзғолонга жавобан Барбаросса Миланни босиб олиб (1162 й.), уни жуда қaттиқ жазолади, Милан шахари теварагидаги қўрғон деворлари ва кўп бинолар вайрон қилиб ташланди. Шаҳар аҳолисига саккиз кун ичида шаҳарни ташлаб чиқиб, қишлоқларга кўчиб бориб жойлашиш таклиф қилинди. Милан шахарини чўлу биёбонга айлантириш мақсадида, унинг марказий майдонини қўш солиб ҳайдаб, сўнгра унинг пушталарига туз сепилди. Немис рицарлари Милан ёнидаги ўз лагерларида қатл этилган ломбардияликларнинг кесилган каллаларини кoпток қилиб ўйнашарди. Шафқатсиз жазолар Италия шаҳарларининг қаддини вақтинчагина букди. Тез орада Ломбардия лигаси номи остида немисларга қарши Ломбардия шаҳарларининг иттифоқи ташкил топди. Бу иттифоққа 15 та шаҳар кирди. Шу вақтга келиб ўзининг қаддини ростлаб олган ва саноат ҳaм савдо-сотиқ ишларини янгидан йўлга қўйган Милан шахари 60-йилларнинг ўрталаридан бошла6 бу иттифоқда яна асосий рол ўйнади. Штауфенларнинг ютуқларидан безовта бўлган папа Александр III (1159— 1181) ҳам лигага кирди. 1167 йилда Барбаросса Италияга яна катта қўшин тортиб келиб, Римни олди. Папа Александр III қочиб кетишга мажбур бўлди. Император Ломбардия шаҳарларини тинчитмоқчи бўлди, лекин тўсатдан бошланган ўлат касали унинг қўшинларининг сафини хароб этди (25 минг киши ўлди) ва шундан кейин у Гepманияга қайтишга мажбур бўлди. Барбароссанинг узоқ вақт бўлмаганлигидан фойдаланган Ломбардия лигаси, у билан янгидан тўқнашмоқ учун етарли даражада ҳарбий кучларни тайёрлай олди. 1174-1176 йилларда Барбаросса яна Италияда пайдо бўлди, лекин бу сафар унинг унчалик омади келмади. 1176 йил бахорида Леньяно деган жойда (Миландан сал узоқроқ) у лига қўшинлари томонидан батамом мағлубиятга учратилди. Қизиғи шундаки, немис рицарларини енгган қўшиннинг бир қисминигина италиялик рицарлар, асосий қисмини эса Миланнинг ва Ломбардиядаги бошқа шахарларнииг хунармандлари ва халфалари ташкил қилар эди. Леньяно ёнидаги мағлубият Фридрих I ни Ломбардия шахарларига ён беришга мaжбуp этди. Ҳақиқатда Шимолий Италияда Штауфенлар келмасдан аввалига аҳвол қайтадан тикланди. Шахарлар эркин коммуна ҳуқуқини олдилар, бу эркин коммуналар ўз сюзерени сифатида императорнинг олий хокимиятини тан олдилар, холос. Айни замонда Фридрих I папа давлатининг ишларига хар қанақанги аралашувидан воз кечиб, пaпага ҳам ён беришга мажбур бўлди.
XII—ХV асрларда германия. «шарққа ҳужум». Германиянинг ички тараққиёти. 3. XIII—ХV асрларда Италия ва папалик.
Фридрих Барбаросса ва Вельфлар. Барбарoссанинг 1176 йили мағлубиятга учрашининг сабабларидан бири — императорнинг энг йирик вассали Генрих Шер Вельфнинг Италияга ёрдамчи қўшин олиб бориш ҳақидаги илтимосини рад қилиши бўлди. Вассаллик мажбуриятларини бажармаганлиги учун Генрих Вельф феодаллар судига тортилган эди. Бироқ Генрих Шер императорга бўйсунишдан бош тортиб, император ва уни қўллаб-қувватлаган князлар билан уруш бошлади. Kнязларнинг ўзаро уруши икки йил ( 1178-1180) давом қилиб, Вельфларнинг енгилиши билан тамом бўлди. Генрих Шер таслим бўлиши керак эди. Князлар суди Генриз Шерни Геpманиядан хайдаб юбориш ва уни барча танхо ерлардан мaҳpум қилиш хақида хукм чиқарди. Кейинчалик Генрих Шер Германияга қайтиб келди ва император унинг айбларини қисман кечди. Унга Германияда қолиш руҳсат этилиб, Саксония ерларииннг бир қисми (Браушвей герцоглиги) қайтариб берилди. Аммо Саксония ерларининг катта бир қисми бошқа князлар ўртасида бўлинган эди. Вельфлар устидан ғалаба қозониши Барбароссанинг катта ютуғи бўлди. Бу ғалаба ҳатто энг йирик феодал ҳам император олдидаги ўз вассаллик мажбуриятларига панжа орасидан бефарқ қараши мумкин эмаслигини кўрсатди. Акс ҳолда у албаттта жазога тортилар эди. Аммо, иккинчи томондан, императорнинг Вельфлар устидан қозонган ғалабаси Вельфлар уруғининг куч-қудратига хаваси келиб юрган бошқа феодалларнинг берган ёрдами туфайлигина қўлга киритилди. Барбаросса бошқа бирон бир антифеодал кучларга таянгани йўқ. Аксинча, Фридрих ўзининг Италияга нисбатан юргизган сиёсатида шахарларнинг батамом рақиби эканлигини кўрсатди. Шунингдек, Барбаросса Германия шахарларига ҳам нафрат назари билан қаради. Саксонияни тақсимлаш ва бу ўлкани бир нечта йирик феодалга ўтказишнинг ўзи феодал тарқоқликнинг батамом тантана қилганлигини кўрсатди.

Барбароссанинг Сицилияга нисбатан тутган сиёсати. Фридрих Барбаросса ўз императорлигининг охирида яна Италия ишларига қайтди. 1186 йили у ўз ўғли Генрих VI ни Сицилия тахтининг ворис маликаси Констанцияга уйлантирди. Шунинг ўзи билан Штауфенлар Сицилия оролларидан ташқари, Италиянинг бутун жанубий қисмини ҳам ўз ичига олган кучли қиролликни қўлга киритдилар. Барбаросса буни ўзининг дипломатик фаолиятидаги энг йирик ютуқ деб билди. Ҳақиқатда олганда, бу иш Штауфенлар тарихида фалокат келтирувчи машъум бир хато иш эди. Ана шу иш туфайли Штауфенлар папаликни ва Ломбардия шаҳарларини ўзларига қарши яна қуроллантирдилар. Эндиликда герман феодаллари шимол ва жанубдан туриб папаликка ва Ломбардия шаҳарларига хавф-хатар солмоқда эдилар. Сицилиянинг ўзида Генрих VI га истило қилинган мамлакатдагидек иш юритиш тўғри келди, чунки маҳаллий аҳоли унгa ва у билан бирга келган немис феодалларига ажнабий золимлар ва босқинчилар деб қарарди. Фридрих I Барбаросса 1190 йилда ўзи қатнашган учинчи сaлиб юриши маҳалида вафот этди.Кейинчалпк, XIX асрнинг немис миллатчилик адабиётида ва XX асрнинг фашист тарихчилари асарларидa Фридрих Барбаросса сиймоси ўтa кетган даражада идеаллаштириб кўрсатилди. Унинг сиёсий куч-қудрати ҳap тарафлама муболағалаштирилди, унинг олиб борган урушлари ва ўйлаган ҳарбий фикр-ниятларига «дунёвий сиёсат» хусусиятлари атайин қўшиб қўйилди. 1940 йили Гитлер собиқ СССРга қарши юриш планини «Барбаросса плани» («Barbarossa Fall») деб атаган эди.

Иннокентий III давpида папалик. Папа Иннокентий III даврида (1198-1216) папа ҳокимияти зўp қудратга эгa эди. Унинг даврида папа теократияси деган ғоя энг ўткир формулировкага эга эди: «Ердаги ҳокимият - хоқонларга, самодаги ҳокимият - руҳонийларга берилган», «Таналар устидан қироллар, жон устидан руҳонийлар қўйилган», «Папа ҳокимияти - қуёш, императорники - ой», «Ой қуёшдан ёруғлик олганидек, императорлар ҳaм ўз ҳокимиятларини пападан оладилар». Булар Иннокентий III нинг севган афоризмлари эди. Ўpтa acp католик черковининг ғoят катта реал қудратга эга эканлиги папанинг даъволарига бу caфap мувофиқ бўлиб тушган эди. Папа суди катта трибуналга айланиб, у бутун Европадан тортиб келадиган диний ва қисмаи граждан ишларини (масалан қуйди-чиқди гапларни) қарайдиган бўлди. Папа хазинаси ўша замондаги Европанинг истаган қиролининг xазинасидан бойрoқ эди. Турли-туман номлар oстида ва Европанинг энг олис мамлакатларидан ундирилган кўп сонли хирожлар Римга ғoят катта суммаларда оқиб келиб, папа банкирларини бойитар эди. Кўпгина қироллар ўзларини папа вассали деб тан олган эдилар. Шулар орасида Англия, Арагон, Португалия, Болгария, Швеция, Дания, Польша, Арманистон қироллари бop эди. Иннокентий III ихтиёрида монахларнинг урушқоқ янги орденлари бўларди. Унинг даврида аҳолининг қуйи табақалари орасида ваъзхонлик ишларига ихтисослашган францисканлар ва университетларга кириб, уларда инквизиция ишларини олиб борган доминиканлар орденларига эндигина acoc сoлинган эди. Турли ереслик(дахрийлик) ишлари юзасидан махфий черков суди ҳисобланган инквизиция Иннокентий III давридаёқ Франциянинг жанубида кенг харакат қила бошлади, Франциянинг жанубида эса альбигойчилар ереси кенг тарқалган эди. Иннокентий III ворислари даврида инквизиция бутунлай доминиканлар қарамоғига ўтиб, айни замонда у ўз фаолиятини Европанинг бошқа мамлакатларига ёйди. Иннокентий III императорлик тож-тахтининг ўзини ҳам ўз тасарруфига олган эди. Генрих VI вафот этгандан кейин (1197 йилда) унинг ўғли ва тахт вориси бўлмиш Фридрих II Штауфен энди уч ёшга тўлган эди. У Сицилия қироллигининг қироли деб эълон қилинди. Аммо князлар Барбароссанинг иккинчи ўғли Филипп Швабскийни император қилиб сайладилар. Папа бошда бу одамга розилик берган бўлса-да, лекин кейин Филипп билан жанжаллашиб қолди ва Вельфлар тўдасига мансуб Оттон Вельфнинг (Генрих Шернинг ўғли) номзодини қўллаб-қувватлади. Оттон IV номи остида император деб эълон қилинди. Шундай қилиб, Германияда биp-бирови билан рақиблашувчи икки император пaйдо бўлди. Иннокентий III Оттон IV билан ҳам аччиқлашиб, 1212 йилла ёш Фридрих П ни император деб эълон этди. Ёш Фридрих II папанинг Сицилиядаги мулклари бўйича унинг вассали ҳисобланарди. Фридрих II Штауфен. Фридрих II (1212-1250) Штауфенлар хонадонининг иккинчи энг кўзга кўрингаи вакили эди. Ярим немис, ярим итальян бўлган Фридрих турли-тумаи маданий таъсирларга берилгаи эди. Араб-Византия таъсири унда айниқса кучли эди. Унинг саройида араб, византиялик ва яҳудий олимлари тўпланган эди. Унинг ўзи араб ва юнон тиллaрини биларди,
лотинча трактатлар ва итальянча шеърлар ёзарди. Унинг Пилермодаги саройи ўзининг зеб-зийнат ва ҳаёт услуби жиҳатидан Шарқдаги араб султонларнинг саройларини эслатиб турарди. Шарқ мусиқаси ва рақслари, шарқ адабиёти ва поэзияси, шарқ архитектураси император томонидан ҳар тарафлама рағбатлантирарди. «Монахлар уламоларнинг фитна-фасодлари ва кирдикорларига қарши курашмайдиган ва уларнинг шу фитна-фасодларидан чўчимайдиган» Шарқ сиёсий тузумининг афзалликлари ҳақида Фридрих II ҳар доим мақтаниб сўзларди. Шарқдаги араб-турк ҳокимларининг баъзилари Фридрихнинг шахсий дўстлари эди. Фридрих II нинг сиёсати, аввало Сицилия қироллигини марказлашган бюрократик монархияга айлантиришдан иборат эди. Бу борада у анча-мунча иш қилди. У Сицилия феодаллари томонидан ўзига қарши кўтарилган бир қанча қўзғолонларни бостирди. Мусулмонлардан тузилган ёлланма отрядлaр бу ишда Фридрих II га зўр таянч бўлди. 1231 йилда Фридрих Сицилия қироллигининг конституциясини матбуoтда эълон қилди. Бу кoнституцияда маҳаллий феодалларнинг ҳуқуқлари, шунингдек, Жанубий Италия шаҳарларининг эркинлиги янада кўпроқ қирқилди. Қироллик бир нечта маъмурий oкругларга бўлиниб, уларни қирол томонидан тайинланадиган губернаторлар идора қиларди. Бутун аҳолидан ep солиғи ундириларди, бундан ташқари, кўпгина эгри солиқлар мавжуд эди. Сицилия қироллигининг энг олий амалдори юстициарий бўлиб, унинг ғoят катта ваколат эгаси эканлиги xудди араб xалифаларининг вазирларини эслатиб турарди. Доимий сақланадиган ёлланма армия ва флот марказлашган Сицилия давлатини тўлдириб турарди.

Фридрих II Германияда тамомила бошқача сиёсат юргизарди. Германияда истиқомат қилмаганлиги туфайли ҳамда гермaн князлари ва бошқа феодаллар императорликка бошқа бирортa номзодни кўрсатмасликлари учун, Фридрих II уларга нисбатан ҳар қандай ён беришларга кўнаверар эди. Германиядаги дунёвий ва руҳоний князларнинг маъмурий суд бoбидаги ҳуқуқларини кенгайтириш тўғрисида Фридрих II розилик берди. Герман князлари шаҳарлар билан бахслашиб қолган пайтларда Фридрих II ана шу князларни қўллаб-қувватлади. 1232 йили Рейн шаҳарлари маҳаллий феодаллардан қутулишга ва эркин коммуналар ҳуқуқини олишга интилган пайтларида, Фридрих II фeoдалларга ён босди ҳамда у шаҳар ҳаракатини қатъиян қоралайдиган ва қаттиқ жазо чoралари билан шаxaрликларга хавф туғдирадиган фармон чиқарди. Италияда Фридрих II Ломбардия шаҳарларига қарши душманлик харакатларини янгидан бошлa6 юборди. Аммо Ломбардия шахарлари, Барбаросса замонидаги сингари, Штауфенларга қарши курашда бу сафар ҳам папалик билан бирлашдилар. Фридрих II даврида император хокимиятининг папа хокимиятига қарши олиб борган кураши ҳар иккала томон учун ғоят даражада қаттиқ ва шиддатли бўлди.

Папалик билан куpашнинг янгидан бошланиб кетиши. Фридрих II Иннокентий III билан дўстона муносабатда эди. Аммо XIII асрнинг 20-йилларида, папа Григорий IX даврида (1221— 1241) император билан папанинг муносабатлари ғоят даражада кескинлашди. Папа императордан салиб юришига жўнаб кетишни талаб қилди. Фридрих II 1228-1229 йплларда шундай юришни (олтинчи салиб юришини) ташкил қилган эди. Лекин юриш тез орада тамом бўлганлигидан ва Турк-Миср султонининг нисбатан кичик ён беришларига императорнинг қаноат ҳосил қилганлигидан папа курияси жуда ранжиган эди. XIII acp 30- йилларининг ярмидан эътиборан императорнинг папалар ва айни замонда Ломбардия шахарлари билан ўн беш йиллик шиддатли уруши бошланди. 1232 йилдаёқ папа иштирокида Ломбардия лигаси расмий суратда яна ишга тушди. 30- йиллар ўртасида Фридрих II Миланга юриш қилиб, бошда муваффақиятга эришди. Ломбардия қўшинларининг бир қисмини тор-мор этди. У Римга кириб, папа Григорий IX ни у ердан қочишга мажбур этди. Бунга жавобан Григорий IX Фридрих II ни диндан қайтган деб черковдан ҳайдади ва герман князларига бошқа император сайлашни таклиф этди. Папа Иннокентий IV (1243-1254) даврида Фридрих II нинг папа билан кураши айниқса шиддатли тус олди. Иннокентий IV Римда истиқомат қилишдан хавфсираб, Генуяга кўчиб кетди. Шу ердан туриб у франция ва инглиз қиролларини императорга қарши уруш очишга дават этди. Папа томонидан 1245 йилда Лионда йиғилиган черков собори, Фридрих II ни «кофирлик» ва «шаккоклик»да айблаб, унинг барча фуқаролари қасамдан халосдирлар, деб эълон қилди. Императорга қарши салиб юриши эълон қилинди. Бироқ, француз ва инглиз қироллари Штауфенлар билан бўладиган урушга аралaшишни истамадилар. Германияда Фридрих II нинг ўғли Конрад IV герман феодалларидан бир қисмининг қўллаб-қувватлашига эриша билди ва айни вақтда ваъдалар қилиб, баъзи герман (Юқори Дунай) шаҳарларини ўз томонига оғдирди. Италиянинг ўзида шаҳарларнинг бир қисми император томонига ўтди. Икки тўда, яъни папа тарафдорлари бўлган гвeльфлaр(итальян тплпффузида «вельфлар»сўзининг ўзгаргани) билан император тарафдорлари бўлган гибеллинлаp(Штауфенларнинг Швабиядаги қасрлардан бири «Вейблигеннинг» ўзгарган номи) ўртасидаги кураш кўпинча шиддатли ўзаро урушга айланиб, у Италиянинг кўпгина шаҳарларида юз берди.

Пировардида, Фридрих II душманлар билан курашда ўзининг барча молиясини совурди. У 1248 йили Парма ёнидаги жангда жиддий мағлубиятга учрадик. Орадан икки йил ўтгач, Фридрих II вафот этди. Фридрихнинг ўзинигина эмас, балки Штауфенларнинг барча авлод-аждодларини қарғаган папа бехад хурсанд бўлди.

Штауфенлар сулоласининг тугаши. Германияда императop ҳокимиятининг тушкунликка кетиши. Фридрих II вафот этгандан кейин унинг ўғли Конрад IV император қилиб сайланди. Аммо орадан сал вақт ўтмай, 1254 йилда Конрад қазо қилди, унинг гўдак ўғли Конрадинни герман князлари император қилиб сайлашдан бош тортдилар. Конрадин амакиси Фридрих II нинг иккинчи ўғли Манфред ҳузурига кетиб қолди. Сицилия қироллиги ана шу Манфред қўлига ўтган эди. Бироқ, папалар, Штауфенлар авлод-аждодлари Италиянинг жанубида xукмpoнлик қилишини cиpa хоҳламадилар. Папалар Карл Анжуйский (француз коро­ли Людовик IX нинг укаси) бошлиқ француз феодалларини Италияга таклиф этдилар.Француз қўшинлари 1266 йили Беневент шаҳари ёнида Манфредни енгдилар. Бу жангда Манфред ўлдирилди. Конрад IV нинг ўғли — ёш Конрадин 1268 йили ўз тарафдорлари ёрдамидa французларни Жанубий Италиядан сиқиб чиқаришга ҳаракат қилди. Аммо Конрадиннинг омади келмади. Асир қилиб олинган Конрадиннинг Неаполда боши танасидан жудо қилинди (1268 й.). Штауфенлар династиясининг сўнгги вакили ана шу тариқа халок бўлди. Штауфенларнинг халокати натижасидa Германиядаги императорлик ҳокимияти тамомила орқага кетди. Узоқ фуpcaт давомида (1254-1273) Германияда хакикатда бутунлай император бўлмади. Германияда марказий ҳокимиятнинг бўлмаслиги мамлакат ишлаб чиқарувчи кучларининг ривожланишини буткул тўхтатиб қўйди. Феодалларнинг ўзаро урушлари мамлакатни xароб қилди.