Xayitbayev abror ismoilovich orol dengizi qurishining quyi amudaryo landshaftlariga ta


Hayvonot  dunyosidagi  o’zgarishlar



Download 4,11 Mb.
Pdf ko'rish
bet27/44
Sana18.01.2022
Hajmi4,11 Mb.
#390053
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   44
Bog'liq
orol dengizi qurishining quyi amudaryo landshaftlariga tasiri va geoekologik oqibatlari

Hayvonot  dunyosidagi  o’zgarishlar.

  1960  yilga  qadar,  ya’ni,  Orol 

dengizining suv sathi 53,0 m mutlaq balandlikda, maydoni 67 ming km

2

, dengiz 



suvining  o’rtacha  sho’rligi  esa,  10  promille  bo’lgan  vaqtda,  Orol  dengizida 

chuchuk  suvda  yashovchi  ko’pgina  noyob  baliqlarning  20  dan  ortiq  turlari 

yashar  edi:  usach,  losos,  sazan,  lesh,  sudak,  mashhur  Orol  vobla  balig’i  va 

boshqalar.  Orol  dengizi  qimmatbaho  baliq  zotlari  tutiladigan  asosiy  manba 

bo’lib, bu yerda o’rtacha 450-500 ming sentner baliq ovlanar, shundan 20 ming 

sentnerni orol usachi tashkil qilar edi. Dengiz suvi sho’rligining oshishi, suvning 

delta bilan tutashib turishining buzilishi (chunki baliqlar deltalardagi ko’lmak va 

ko’llarga ikra qo’yib ko’payar edi), daryolar orqali oqib kelib turadigan turli xil 

ozuqalarning  to’xtashi  va  boshqa  omillar  ta’sirida  baliqlarning  soni  keskin 

kamayib  ketdi  va  ularning  ko’payishi  uchun  ekologik  imkoniyatlar  butunlay 

yo’qoldi.  Shuning  uchun  ham  1980  yildan  e’tiboran  dengizda  baliq  tutish 

to’xtatildi. Mo’ynoq shahridagi ulkan baliq kombinati yiliga 20 mln. dona baliq 




 

konservalari  va  boshqa  baliq  mahsulotlari  ishlab  chiqarar  edi,  hozirgi  kunda 

uning faoliyati butunlay to’xtadi.  

Dengiz  son-sanoqsiz  ko’llar  va  turli  qushlarning  makoni  bo’lishi  bilan 

birga,  har  yili  Orol  bo’yi  ustidan  o’lkamizning  boshqa  tomonlariga  uchib 

o’tadigan  minglab  qushlarning  dam  olish  va  olis  masofalarga  uchish  oldidan 

«nafasini  rostlab  olish»  joyi  hisoblanar  edi.  Endilikda  Orolning  qurib  qolishi 

qushlar migratsiyasi harakatining o’zgarishiga ta’sir qilmoqda.  

Umuman  olganda,  ekologik  sharoitning  keskin  o’zgarishi  hayvonot 

olamining  yashash  imkoniyatlarini  murakkablashtiribgina  qolmay,  balki 

ularning ko’pchiligining qirilib yo’qolib ketishiga sabab bo’lmoqda. Amudaryo 

va Sirdaryoning qurib qolgan deltalarida juda yirik hayvonlar, eng avvalo yirik 

ovlanadigan hayvonlar ko’p edi. Masalan, Amudaryoning deltasida 178 hayvon 

turidan  40  turi  omon  qoldi.  Daryo  deltasidagi  to’qay  o’rmonlarini  yo’q  qilib 

yuborish  ko’pgina  hayvonlarning  yo’q  bo’lib  ketishiga  sabab  bo’ldi.  Masalan, 

Orol bo’yida ondatra xo’jaligi yo’q bo’lib ketdi. Agar 1950-1960 yillari har yili 

o’rtacha 250 ming, 1968 yilda 8  ming dona ondatra terisi tayyorlangan bo’lsa, 

1978 yili bu yerda 72 dona ondatra terisi tayyorlandi. 




Download 4,11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   44




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish