Xayitbayev abror ismoilovich orol dengizi qurishining quyi amudaryo landshaftlariga ta

Tadqiqotning  asosiy  masalalari  va  farazlari.

  Orol  muammosining 

ko’lami  XX  asrning  60-yillaridan,  ayniqsa,  xavfli  tus  oldi.  Bir  avlod  ko’zi 

o’ngida  dunyodagi  yirik  ko’llardan  biri  bo’lgan  Orol  dengizi  maydoni  yildan-

yilga  qisqarib,  katta  maydonlarda  suvdan  bo’shagan  hududlar  vujudga 

kelmoqda.  Ularda  turli  xil  tabiiy  geografik  o’zgarishlar  sodir  bo’lmoqda. 

Orolbo’yi  hududlarida  esa  nafaqat  tabiiy  geografik,  balki  ijtimoiy–iqtisodiy 

---

 

sharoitning ham o’zgarishi yuz bermoqda. Bu esa Orol va Orolbo’yi muammosi 

dolzarbligining  yanada  kuchayishiga  olib  kelmoqda.  Orol  havzasida 

yashaydigan,  shu  jumladan,  O’zbekiston  aholisi  ham  shu  muammoning  ta’siri 

ostida yashamoqda. 

O’rta  Osiyoda  yangi  yerlarning  o’zlashtirilishi,  Amudaryo  va  Sirdaryo 

suvlarini  sug’orishga  ishlatishdan  oqimning  keskin  kamayishi,  suv  va  suv 

resurslaridan  oqilona  foydalanmaslik  sababli  yer  sharidagi  yirik  suv 

havzalaridan birining qurib borishiga sharoit yaratildi va uning taqdirini hal qilib 

qo’ydi.  So’ngra  oltmish  yil  ichida  Orol  dengizi  maydoni  besh  barobardan 

ko’proq  qisqardi,  suv  hajimi  esa  o’n  martaga  kamaydi  va  minerallashuvi 

shuncha  miqdorda  oshib  ketdi.  Dengizning  qurib  borishi  natijasida  nafaqat 

Orolbo’yi  hududida  oldingi  gidromorfik  sharoitda  rivojlangan  tabiat 

komplekslari  hozirda  avtomorf  sharoitda  rivojlanib,  katta  maydonlarda 

cho’llanish  jarayoni  sodir  bo’lmoqda  va  tabiiy  geografik  sharoitning 

o’zgarishiga, ijtimoiy ekologik vaziyatning og’irlashishiga olib kelmoqda.