Xarakter, temprament va qobilyatlarni bilishning ahamiyati

Ushbu tushunchada qobiliyatlar bilim, ko'nikma va malakalarga tenglashtirilmay, ularga nisbatan insonning munosabati, bilim, malaka va ko'nikmalarni o'zlashtirish engilligi, tezligi va chuqurligi, hamda ularni ma'lum bir faoliyatni engil o'zlashtirishida va shu faoliyatning muvaffaqiyatli bajarishda namoyon bo'ladi. Shunday qilib, qarama-qarshiliklarni yengish hamda haqiqatni izlash oqibatida olimlar quyidagi xulosaga keldilar. "qobiliyatlar shaxsning individual psixologik xususiyati bo'lib, unga bilimlar, ko'nikmalar va malakalarni oʻzlashtirilishining to'liqligi, tezligi, engilligi, chuqurligi hamda turli faoliyatni o'zlashtirish va uni muvafaqqiyatli bajarishga bog'liqdir". Bu tushunchani psixologiyasiga yirik Rossiya olimi B.M.Teplov (1896-1965) kiritgan bo'lib, u bugungi kunda keng tarqalgandir. Yuqorida aytib o'tilganidek, B.M.Teplov qobiliyatlarining umumiy nazariyasini ishlab chiqishga o`z xissasini qo`shgan B.M.Teplovning fikricha "qobiliyatlar" tushunchasi o`z ichiga 3 g`oyani qamrab oldi."Birinchidan. qobiliyatlar deganda-bir odamni boshqasidan ajratib turadigan individual psixologik xususiyatlar tushuniladi...".

"Ikkinchidan qobiliyat deganda, har qanday individual psixologik xususiyatni emas, biror bir faoliyatni muvaffaqiyatli bajarilishini ta`minlovchi xususiyat tushuniladi". "Uchinchidan-"qobiliyatlar odamning bilimlari, ko`nikmalari va malakalariga tenglashtirilmasligi lozim", B.M.Teplovning fikricha qobiliyatlar doiiy rivojlanishdagina mavjud bo`lishi mumkin.

6. Pedagokik qobiliyatlar va ularning tuzilishi Uzoq yillar olib borilgan tadqiqotlar pedagogik qobiliyatlar murakkab va ko pqirrall psixologik bilimlardan iboratliligini ko'rsatib beradi. Ana shu tadqiqot ma'lumotlaridan foydalanib, pedagogik qobiliyatlar tuzilishida muhim o'rin egallaydigan qator komponentlar (tarkibiy qisimlar)ni ajratib ko'rsatish mumkin: Shaxs qobiliyatining mayllar va qiziqishlar bilan bog'liqligi qobiliyat va bilim, malaka maxoratining o'zaro aloqadorligi. O'quvchilar qobiliyatini diagnostika qilish, qobiliyatni tarkib toptirishga individual yondoshish masalalari. qobiliyatlarning tarkib topib borishi va rivojlantirishning shart-sharoitlari. qobiliyatlarini rivojlantirishda o'qituvchining roli. O'qituvchining pedagogik qobiliyatlari.