Xanada ajraladi`ǵan zıyanlı miqdomi anıqlaw

---

Xanada ajraladi`ǵan zıyanlı miqdomi anıqlaw 
Islep shıǵarıw procesi, ádetde, hawaǵa gazlar, zıyanlı elementlar puwi, shańlar, 
artıqsha suw puwi, ıssılıq shıǵarıw menen júz beredi. Xanada kóbinese adamlar da 
hawaǵa ıssılıq, ızǵarlıq, CO
2
hám basqa gazlar ajratadılar. Onıń nátiyjesinde xana 
daǵı hawanıń ximiyalıq quramı hám fizikalıq jaǵdayı ózgeredi, bul bolsa adam 
ózin jaqsı sezim etiwine, onıń sog'ligiga tásir etedi hám islew sharayatın 
jamanlastıradı. Jámiyetlik binalardıń kóp bólmelerinde tiykarǵı zıyanlı shıǵındı 
retinde artıqsha ıssılıq hám ızǵarlıq boladı. Sanaat ımaratlarında olardan tısqarı 
xanaǵa gazlar, zıyanlı elementlar puwi, shańlar, artıqsha suw puwi júz beredi. 
ventilatsiyani esaplaǵanda xanaǵa kirip atırǵan, ajıralıp atırǵan zıyanlı
muǵdarlami anıqlaw kerek. 
Xanaǵa kiretuǵın ıssılıq aǵımın anıqlaw 
Xanaǵa kirip atırǵan ıssılıq aǵısların tómendegiler quraydı ; 
∑ Q
kir
= Q
adam
+ Q
quyash
+ Q
jariq
+ Q
el.dv
+ Q
pech
+ Q
mat
+. . . . Vt
n
i=1
Bul jerde: Q
adam
~ adamlardan ajraladi`ǵan ıssılıq, Q
quyash 
- quyash
radiatsiyasınıń ıssılıǵı ; Q
jariq 
-jaqtılandıriw úskenelerinen ajraladi`ǵan ıssılıq ; 
Q
eldv 
- stanok hám mexanizmlaming elektrodvigatellaridan ajraladi`ǵan
ıssılıq ; Q
pech
texnologiyalıq pechler; Q
mat
- matyeriallar suwıwınan hám 
basqalar. 
Ventilatsiya degende ımaratlardı taza hawa menen támiyinlew, hawa almastırıw 
hám talap etiletuǵın hawa ortalıqın jaratıw sistemaları túsiniledi. ventilatsiya arqalı 
bólmelerden gazlar hám zıyanlı elementlar puwi, shańlar, artıqsha suw puwi, 
ıssılıq shıǵarıp jiberiledi hám sırtdan taza hawa beriledi. ventilatsiya sistemaları 
tómendegi tiykarǵı konstruktiv belgileri hám parametrleri boyınsha 
klassifikaciyalanadı : 
1. Atqaratuǵın wazıypasına kóre ventilatsiya – aǵip keliw hám sıpab 
shıǵarıw túrlerine bólinedi.Aǵip keliw sistemaları dep, bólmelerge taza hawa 
uzatatuǵın ventilatsiya sistemalarına aytıladı. Sıpab shıǵarıw sistemaları bolsa 
bólmelerden pataslanǵan hawanı tısqarına shıǵarıp jiberiwge xızmet etedi. 
2. Xanaǵa oqib keliwshi hám xanadan sıpab shıǵarıp jiberiletuǵın hawanı 
háreketke keltiriw usılına kóre tábiy (islengen hám tashkil etilmegen) hám 
mexanik (jasalma ) ventilatsiyaga bólinedi. 

---

Tashkil etilm agan tábiy ventilatsiyada bólme ishinde hawa almasinuvi ishki hám 
sırtqı hawanıń basımlar ayırmashılıǵı nátiyjesinde júz beredi. Bunda samal tásiri, 
sırtqı tosıq konstruksiyalarınıń tıǵız bolmawi, qapı, dyeraza, fortochka, framuga 
ashılıwları úlken áhmiyetke iye esaplanadı. Islengen tábiy ventilatsiyada bólme 
ishinde hawa almasinuvi ishki hám sırtqı hawanıń basımlar ayırmashılıǵı hám 
samal tásirinde júz beredi, biraq bul halda hawanıń tiykarǵı bólegi sırtqı tosıqlarda 
arnawlı o'm atilgan hám ashılıw dárejesi retlenetuǵın framugalar arqalı almasadı. 
ventilatsiyaning bunday túri ayeratsiya dep aytıladı. Jasalma, yaǵnıy mexanik, 
ventilatsiya sistemalarında hawa xanaiarga ventilatorlar járdeminde de uzatılıp, da 
tısqarına sıpab shıǵarıp jiberiledi. 
3. Bólmelerde hawa almasınıwın dúziliwine kóre - ventilatsiya ulıwma hawa 
almasinuvi (obsheobmennaya) (3. 1-súwret), jergilikli (lokalizuyushaya, 
mestnaya), aralas (smeshannaya), avarıyalı hám tútinge qarsı ventilatsiyaga 
bólinedi. Umumalmashinuv ventilatsiya pútkil hawa boyınsha birdey hawa
ortalıǵın támiyinlewge xızmet etedi. Bunday ventilatsiya oqib keliw, sıpab 
shıǵarıw yamasa bir waqıtta oqib keliw hám sıpab shıǵarıw ventilatsiyasini óz 
ishine alıwı múmkin.