Xamrayeva Go’zal Kichik maktab yoshidagi o’quvchilarda orfografik xushyorlikni shakllahtirish reja: kirish I bob. Boshlang’ich sinflarda ona tili ta’lim sohasining mazmuni va tarkibiy qismlari

O‘zbek tilining tovush tizimi va yozuvi. Savod o‘rgatish analitik-sintetik tovush metodiga asosan olib boriladi. So‘z bo‘g‘inga bo‘linadi, bo‘g‘indn kerakli - o‘rganilayotgan tovush ajratib olinadi, tahlil qilinadi, o‘rganilayotgan harf bilan sintezlanadi, shu asosda harf va butun o‘qish jarayoni o‘zlashtiriladi.Bunda o‘zbek tili grafik tizimi, tovushlarni yozuvda belgilash xususiyatlari hisobga olinadi.
Savod o‘rgatishda o‘zbek tili grafik tizimining quyidagi xususiyatlarini hisobga olish muhim ahamiyatga ega:

№	XUSUSIYATLAR	O‘ZIGA XOSLIKLARI	MISOLLAR
1.	Tovush-harf bilan tanishtirish unlilardan boshlanadi.	6 ta unli fonema bor.	E,o,a,u,i,o‘
2.	Undoshlarni o‘rgatishda ham muayyan tartibga, talabga asoslaniladi.	24 ta undosh tovush bor. Yozuvda 23 ta harf bilan ifodalanadi: 3 tasi harf birikmasi, 21tasi yakka harf.	B,d,f,g,j,k,l,m, n,p,q,r,s,t,v,x,y,z, g‘,sh, ch, ng.

UNLILAR

Unli	Ifodalanishi	Qo‘llanishi	O‘quv jarayoniga kiritilishi
E harfi	Undoshdan keyin old qator, o‘rta keng lablanmagan unli tarzida	so‘z va bo‘g‘in boshi (ekin, aeroport)	Oldin so‘z boshida keladigan e, so‘ngra undoshdan keyin keladigan e tovush-harfi bilan tanishtiriladi.
O harfi	Orqa qator, quyi keng, lablangan	Ruscha-baynalmilal so‘zlarda: urg‘usiz bo‘g‘inda a tarzida (botanika); o‘ tovushi kabi (tonna); qisqa i tarzida (traktor).	Bu unli qatnashgan ruscha-baynalmilal so‘zlar savod o‘rgatish davridan so‘ng o‘quv jarayoniga kiritiladi.
A tovushi	Old qator, quyi keng, lablanmagan	O kabi: bahor, savol; I tovushiga yaqin: muomala, munasabat.	O tovushi bilan birgalikda o‘qitiladi

UNDOSHLAR
Alifbo davrida undosh tovushlar bilan tanishtirishni sonor, ya’ni ovozdor tovushlar bilan boshlash maqsadga muvofiqdir. Chunki sonor tovushlarni bo‘g‘in va so‘z tarkibidan ajratib olish oson. Lekin ng sonor undoshi n va g undosh tovushlari va harflari bilan tanishtirilgach, o‘rgatiladi. Harf birikmalarini o‘rgatishdagi qiyinchilik hisobga olingan holda, ularni alifbe davrining oxirgi bosqichida o‘rganilishi maqsadga muvofiqdir.
J harfi ikki tovushni ifodalaydi, shuni hisobga olib, unga alohida darslar ajratiladi: