Xalqaro valyuta munosabatlari va ularni tartibga solish masalalari

АҚШ доллари индекси ва АҚШ долларининг сўмга нисбатан
ўртача ойлик алмашув курси
hukumati tomonidan qo`llanilgan iqtisodiy sanktsiyalar
rivojlanayotgan mamlakatlarga xalqaro investitsiya oqimlarining
kechikishiga va pirovardida ular milliy valyutalarining
qadrsizlanishiga olib kelmoqda. Jumladan, joriy yil boshidan davom
etib kelayotgan AQSH va Xitoy savdo munosabatlarining
keskinlashuvi hamda 2018 yilning o`zida AQSH Federal rezerv tizimi
tomonidan qayta moliyalash stavkasining uch marotaba oshirilishi1
dunyoning boshqa markaziy banklarini o`z pul-kredit siyosati
yo`nalishini qaytadan ko`rib chiqishga undamoqda va bu ushbu
markaziy banklar tomonidan neytral ahamiyatdagi pul-kredit siyosati
olib borilishini qiyinlashtirmoqda. 2018 yilning 10 oyi yakunlari
bo`yicha AQSH dollar indeksi 5,4 foiz bandga ko`tarildi va
aksariyat valyutalarga nisbatan qadri oshdi (-rasm).
20.1-rasm.Manba: Markaziy bank.
Jumladan, dollarning qiymati Buyuk Britaniya funtiga
nisbatan 5,9 foizga, Xitoy yuaniga nisbatan 7,5 foizga, Rossiya
rubliga nisbatan 16,2 foizga, Janubiy Afrika randisiga nisbatan 19,1
1 Маълумот учун ФРТ жорий йилнинг 22 март, 14 июнь ва 27 сентябрь кунлари қайта молиялаш ставкаси (fed fund rates) 1,5 фоиздан 2,25 фоизгача оширган бўлса, Англия банки 2018 йил 2 августда ставкани 0,75 (0,25 базавий бандга) фоизга кўтарди. 336
foizga va Argentina pesosiga nisbatan 96 foizga o`sdi. Buni
AQSHda investitsion faollikning tiklanishi va FRT tomonidan pulkredit siyosatining normallashtirilishi hisobiga joriy yil yakunlari
bo`yicha so`nggi 10 yil mobaynida kuzatilgan eng yuqori o`sish
ko`rsatkichi bo`lishi to`g’risidagi kutilmalar bilan izohlash
mumkin. Tahlillar shuni ko`rsatmoqdaki, O`zbekiston moliya
bozori xalqaro moliya bozorlariga kuchli integratsiya qilinmagan
bo`lsa-da, tashqi savdo hamkor mamlakatlar milliy valyutalari
kurslari orqali dollar indeksining o`zgarishi milliy valyuta –
so`mning almashuv kursiga ma`lum muddat kechikish bilan ta`sir
ko`rsatadi.