|
KIRISH
Mustaqillik yillari davrida respublikamiz iqtisodiyotida katta tuzilmaviy o'zgarishlar ro'y berib, mamlakatimiz iqtisodiy jihatdan rivojlangan, sanoati va qishloq xo'jaligi eksportga yo’naltirilgan davlatga aylandi.
O’zbekiston Respublikasi mustaqil davlat sifatida jahonga tanilgan birinchi kunidanoq tashqi iqtisodiy aloqalarga katta e'tibor berib kelindi. Hech bir davlat tashqi iqtisodiy aloqalarsiz mukammal rivojlana olmaydi. Shu sababli xo’jalik yurituvchi sub’ektlarga tashqi iqtisodiy aloqalarni rivojlantirish, qo'shma korxonalarni barpo etish va iqtisodiyotga chet el sarmoyalarini jalb etish uchun O’zbekiston Respublikasida keng imkoniyat hamda sharoitlar yaratib qo'yildi.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida korxona va tashkilotlar mustaqil sub’ektlar sifatida tashqi iqtisodiy aloqalarga kira oladigan bo'ldi. Bunday sharoitda tashqi iqtisodiy faoliyatni tashkil etish masalalari, ayniqsa Xalqaro valyuta-kredit, milliy va xorijiy valyutalar ayirboshlanishi bilan bog’liq masalalar muhim ahamiyat kasb eta boshladi.
Xalqaro valyuta-kredit munosabatlari - bozor iqtisodiyotining tarkibiy qismi va eng murakkab jarayonlaridan biridir. Ko'pchilik omillar ta'sirida xalqaro valyuta-kredit munosabatlari murakkablashib bordi va zamonaviy sharoitda o'zining o'ta barqarorsizligi bilan xususiyatlidir.
Bugungi kunda davlat va xo’jalik yurituvchi sub’ektlarning tashqi iqtisodiy aloqalarini pul bozori yoki valyuta bozori, undagi valyuta operatsiyalarining rivojisiz tasavvur qilib bo'lmaydi. Shu sababli xorijiy valyutalar bilan bog’liq jahon tajribasini o'rganish O’zbekiston va Markaziy Osiyoning boshqa davlatlarida shakllanib borayotgan bozor iqtisodiyoti uchun katta ahamiyat kasb etadi.
Mustaqillikning birinchi kunidanoq ushbu masala Respublika Prezidenti va Hukumatining diqqat e'tiborida bo'ldi. Dastlab O’zbekiston Respublikasi milliy pul birligi "so'm"ni muomalaga kiritish va hozirgi kun orasidagi davr mobaynida respublikada valyuta tizimini barpo etish, uni rivojlantirish bilan bog’liq bir talay ishlar amalga oshirildi. Natijada Respublikamizda valyuta birjasi shakllandi va u valyutalar oldi-sotdisi bilan bog’liq operatsiyalarni muvafaqqiyatli amalga oshirib bormoqda.
O’zbekistonning jahon hamjamiyatiga asta-sekin integratsiyalashuvi, Xalqaro Valyuta Fondi hamda Xalqaro Taraqqiyot va Tiklanish Bankiga a'zo bo'lib kirishi jahonning valyuta, kredit, qimmatli qog’ozlar hamda oltin bozorlarida o'zini tutishning umumqabul qilingan zamonaviy kodeksini bilishni talab etadi.
"Xalqaro valyuta-kredit munosabatlari" kursida ushbu munosabatlarning iqtisodiy kategoriyalari, rivojlanish qonuniyatlari, asosiy tamoyillari va tashkil etish shakllari o'rganiladi.
Mazkur darslik Xalqaro valyuta-kredit munosabatlari kursining o'quv dasturi asosida yaratilgan bo'lib, shu yo'nalish sohasiga tegishli bo'lgan barcha mavzularni o'z ichiga oladi.
Darslikda boshqa darsliklardan farqli o'laroq, milliy va jahon valyuta tizimlariga oid masalalar nisbatan kengroq ko'rilgan, valyuta bozori hamda valyuta operatsiyalari bilan bog’liq boblar amaliy masalalar bilan to'ldirilgan va uning nazariy qismi O’zbekiston Respublikasi bo'yicha ma'lumotlar bilan boyitilgan. Ushbu kurs iqtisodiy fanlarning aniq, mustaqil yo'nalishlaridan bo'lib, iqtisodiy (pul) munosabatlarning maxsus bo'limi - pul, kredit, banklar, birjalar bilan bog’liq sohalardagi iqtisodiy munosabatlarning ifodasini o'zida aks ettiradi. Darslik valyuta va valyuta operatsiyalari nazariyasi, xorijiy olimlar tadqiqotlarini e'tiborga olgan holda tadqiqot qilish asosida yaratilgan.
Darslikda bozor iqtisodiyoti sharoitida valyuta va valyuta munosabatlari, valyuta tizimi hamda uning rivojlanish qonuniyatlari, valyuta kursi, valyuta bozori va valyuta operatsiyalari, valyuta tavakkalchiliklari hamda ularni boshqarish, xalqaro hisob-kitob shakllari, to'lov va hisob-kitob balanslari hamda xalqaro kredit munosabatlari kabi masalalar o'z ifodasini topgan.
Mazkur darslik avvalo iqtisodiyot yo'nalishi oliy o'quv yurtlari talabalari, ilmiy hodimlar, aspirantlar, bank va moliya tashkilotlari xodimlari hamda boshqa shu kabi sohalar bilan qiziquvchilar uchun mo'ljallangan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
