Xalqaro valyut-kredit munosabatlari

Xarid qobiliyati pariteti

Xarid qobiliyati pariteti bo’yicha aniqlangan kurs valyuta ayirboshlashning eng ideal (haqiqiy) kursi hisoblanadi, zero u ikki mamlakat standart savatidagi sanoat, iste’mol va boshqa tovar va xizmatlarning o’rtacha hisoblangan narxlarining nisbati sifatida aniqlanadi. Faqatgina ikki mamlakat o’rtasidagi savdo narxlari asosida shakllanadigan kursning ideal modelida, sub’ektiv psixologik omillarni hisobga olmagan holda, real valyuta kursi xarid qobiliyati pariteti kursiga teng bo’lar edi.
Eng oddiy ko’rinishda, savdoning haqiqiy hajmi va iste’mol tarkibidagi turli tovarlar ulushini mavhumlashtirgan holda, dollarning ienaga nisbatan kursini xarid qobiliyati pariteti bo’yicha hisoblash formulasi quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi:
_{1 n} JPY _ JPY

PPP

rate 
_ ^Pi ^Wi _,

bu erda:

ⁿ i1
USD


^Pi
USD
^Wi

P
JPY
i
_{va P}USD

• 
  Yaponiya va AQSh dagi tovar va xizmatlarning mos
  

i
ravishda yapon ienasi va dollardagi narxlari, bu tovarlar va xizmatlar mazkur mamlakatlardagi sanoat va xususiy iste’molning standart savati tarkibiga kiradi;
_Wi - mazkur tovar va xizmatlarning sanoat va xususiy iste’mol tarkibidagi ulushi (YaMM yoki milliy daromaddagi ulushi);
n - savatga kiritilgan tovarlar soni. Tanlov qanchalik kengroq bo’lsa, valyuta kursining natijasi ham shunchalik aniq bo’ladi.
Valyuta kursini aniqlash va uni korrektirovkalashni valyutalarning xarid qobiliyati paritetiga asosan aniqlash usuli fiksirlangan valyuta kurslari tizimiga xos xususiyat hisoblanadi (oltin standart, Bretton-Vuds tizimlari). Sobiq Ittifoq davrida ham valyuta sohasidagi islohotlarning boshlanishiga qadar dollarning rublga nisbatan kursi xarid qobiliyati pariteti usuli bo’yicha aniqlangan va har hafta dollarning boshqa valyutalarga nisbatan kursining o’zgarishiga qarab korrektirovka qilib turilgan.
Uzoq muddatli davrda (bir necha yillar) real valyuta kursi xarid qobiliyati paritetining qiymati atrofida tebranib turish tendenstiyasiga egadir, biroq paritetning o’zini solishtiriladigan mamlakatlardagi narxlar darajasining o’zgarishiga qarab doimiy tarzda qayta hisoblab turiladi.