“Xalqaro Turizm” Fakulteti tl-52 guruhi Mavzu: Bozor iqtisodiyotining mazmuni va asosiy belgilari Bajardi: Ibragimova Shohsanam Jamoldinova Muazzamxon G`aniyeva Pokiza Bagandikov Sarvarbek Abdukarimov Azamat Tekshirdi



Download 1,06 Mb.
Sana27.12.2019
Hajmi1,06 Mb.
#31692
Bog'liq
iqt(1)[1] ...


O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Toshkent Davlat Iqtisodiyot Universiteti

“Xalqaro Turizm” Fakulteti TL-52 guruhi

Mavzu:Bozor iqtisodiyotining mazmuni va asosiy belgilari

Bajardi: Ibragimova Shohsanam

Jamoldinova Muazzamxon

G`aniyeva Pokiza

Bagandikov Sarvarbek

Abdukarimov Azamat

Tekshirdi: Toshmatov Shuhrat

Toshkent-2019

29.10.2019y.

Bozor iqtisodiyotining mazmuni va asosiy belgilari

Bozor iqtisodiyotining mazmuni va asosiy belgilari

REJA:

  • REJA:
  • 1.Bozor iqtisodiyotining mazmuni va asosiy belgilari
  • 2.Bozor iqtisodiyotining asosiy muammolari
  • 3.Bozor vazifalari va turlari
  • 4.Bozor infratuzilmasi va uning usullari

Bozor iqtisodiyoti - bu xususiy mulk ustunligiga asoslangan hamda iqtisodiy jarayonlar bozor mexanizmi yordamida boshqariladigan va tartibga solinadigan iqtisodiyot.


Uy xo’jaligi – iqtisodiyotning iste’molchilik sohasini tashkil qiluvchi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida uy xo’jaliklari resurslarni yetkazib beruvchi va ishlab chiqaruvchi.

Korxona yoki tadbirkorlik sektori – iqtisodiy

resurslarning iste’molchisi, iqtisodiyotning birlamchi

bo’g’ini va tovar (xizmat)larning asosiy ishlab chiqaruvchisi

Davlat – iqtisodiy resurslar va tovarlar

Iste’molchisi hamda ijtimoiy iste’mol xarakteridagi

ne’matlar bilan ta’minlovchisi.

Bozor xo’jaligi subyektlari


Bozor mexanizmi – bozor iqtisodiyotining talabi taqozo iladigan, iqtisodiy jarayonlarni boshqarish va uyg’unlashtirishga qaratilgan iqtisodiy dastak hamda vositalar.


Bozor mexanizmi

Baho


Taklif

Raqobat


Talab

* Xususiy mulk ustuvorligi

* Tadbirkorlik va tanlash usullari

* Iqtisodiy manfaatlarning rag’batlantirilishi

* Davlatning cheklangan roli

Bozor iqtisodiyotining asosiy belgilari:


Ilg’or texnologiya va yangi texnikadan keng miqyosda foydalanish;

  • Ilg’or texnologiya va yangi texnikadan keng miqyosda foydalanish;
  • Ishlab chiqarishning ixtisoslashishi va kooperatsiyasi;

Barcha iqtisodiy tizimlarga xos va bozor iqtisodiyotida ham mavjud bo’lgan belgilar:
  • Pul va unga tenglashtirilgan moliyaviy vositalarning qo’llanilishi;

2.Bozor iqtisodiyotining asosiy muammolari


Muammolar

Yechimlar


1.Nima ishlab chiqarish zarur?

2.Qanday ishlab chiqarish zarur?

3.Qancha ishlab chiqarish zarur?

4.Kim uchun ishlab chiqarish zarur?

Foyda keltiradigan tovarlar ishlab chiqariladi,zarar keltiradiganlari ishlab chiqarilmaydi.

Yangi texnika va texnologiyaga asoslangan korxonalarda ishlab chiqarish kerak.

Iqtisodiy resurslar taqozo qiladigan miqdorda ishlab chiqarish kerak.

Aholining alohida tabaqalari (yuqori,o’rta,quyi)talabini hisobga olib ishlab chiqarishni tashkil qilish.


Afzalliklari:


Resurslarni samarali taqsimlaydi

Erkinlikni ta’minlaydi

Iqtisodiy faollikni rag’batlantiradi.

Kamchiliklari:

Raqobatning kuchsizlanishiga yo’l qoyadi (korxonalarning qo’shilib ketishi, monopol tizimlarning vujudga kelishi)

Ijtimoiy iste’mol xarakteridagi tovarlar bilan ta’minlash layoqatiga ega emas

Daromadlar tengsizligining kuchayishiga va aholining mulkiy tabaqalanishiga olib keladi

Tovarlar hajmi va pul massasi o’rtasidagi ro’y berib turadigan nomuvofiqliklarni bartaraf etolmaydi

Ish haqi bilan narxlar darajasi muqobilligini ta’minlay olmaydi.

Bozor- ishlab chiqaruvchi (sotuvchi) bilan iste’molchi (xaridor) ni bir-biri bilan bog’laydigan,ayirboshlash jarayonida xizmat qiladigan tartiblar, mexanizmlar va muassasaviy tuzilmalar.


Bozorning vazifalari

Ishlab chiqaruvchi, resurs egalari va iste’molchilarni bog’lash asosida tovarlar, xizmatlar hamda iqtisodiy resurslarning ayirboshlanishini ta’minlash

Ishlab chiqarishning uzluksiz takrorlanib turishiga yordam beradi

Iqtisodiy resurslarni tarmoqlar, sohalar va korxonalar o’rtasida taqsimlash hamda qayta ishlash

Iqtisodiyotni tartibga solib turish.

Bozorning turkumlanish mezonlari


I. Ayirboshlashga chiqarilgan oldi-sotdi obyektining turiga ko’ra:

*Iste’mol tovarlari va xizmtlari bozori(oziq-ovqat va nooziq-ovqat tovarlari va xizmatlari

*Ishlab chiqarish omillari bozori(ishlab chiqarish vositalari, xom-ashyo va materiallar hamda ishchi kuchi bozori)

*Ko’chmas mulk bozori(yer va uy-joy bozori)

*Moliya bozori(qarz majburiyatlari ,kapital va valuta bozori)

*Intellektual tovarlar va nou xau bozori.

II. Raqobatning yetuklik darajasi yoki bozor subyektlarining mavqeiga ko’ra:

* Sof raqobatli bozor

* Sof monopolistik bozor

* Oligopolistik bozor

* Monopsonik bozor

III. Hududiy qamrov darajasiga ko’ra:

*Mahalliy

*Milliy bozorlar

*Jahon bozorlari

IV. Mulk shakllariga ko’ra:

*Davlat savdosi

*Korporativ bozor

*Dehqon bozori

Moliya bozorining tuzilishi

Moliya bozori


Kapital(mulk) bozori

Qarz majburiyatlari bozori (iste’molni qondiradigan pul)

Valuta bozori

Ssuda kapitali

Qimmatli qog’ozlar bozori

Mehnat birjasining vazifalari: *Ishsizlikni ro’yxatga olish; *Ishsizlarni mos o’rinlarda ish bilan ta’minlash; *Ish bilan ta’minlanganlarni qayta o’qitish va yangi kasbga tayyorlash; *Ishsizlikni ijtimoiy himoyalash.

  • Bozor segmenti – bu bozorni alohida belgilariga qarab bo’g’inlarga ajratish. Unga 2ta sabab asos bo’ladi:
  • Iste’molchilarning ijtimoiy – iqtisodiy jihatdan tabaqalanishi natijasida ular talabining o’zaro farqlanishi:
  • Alohida tovar ishlab chiqarishning tabaqalanishi.

I. Aholining xarid qilish layoqati darajasi, ya’ni to’lovga layoqati

II. Hududiy va ijtimoiy demografik mezonlar(aholining soni,yoshi,jinsi,zichligi,tabiiy va iqlim sharoiti va hk)

Bozorni segmentlarga ajratish mezonlari:

4.Bozor ifratuzilmasi va uning usullari Bozor infratuzilmasi – bu bozor aloqalarini o’rnatish, ularning bir maromda amal qilinishini ta’minlashga xizmat ko’rsatish muassalari.


I. Ishlab chiqarish tipidagi muassasalar: ombor xo’jaligi, saqlash va uzatish moslamalari, transport hamda aloqa xizmati

II. Ayirboshlash jarayoniga xizmat ko’rsatuvchi muassasalar: tijorat do’konlari, savdo uylari supermarketlar, savdo agentliklari, birjalar auksionlar va hk

Bozorning ifnfratuzilmasining

turkumlanishi

III. Moliya kredit munosabatlariga xizmat qiluvchi muassalar: kredit – bank muassasalari, sug’urta va moliya kompaniyalari, soliq idoralari .

IV. Ijtimoiy sohaga xizmat ko’rsatuvchi muassalar: uy-joy va kommunal xizmat idoralari, mehnat birjasi va agentliklar .

V. Axborot xizmati idoralari: auditorlik firmalari, huquqiy maslahatxonalar, axborot agentliklari .

Tovar birjasi – namuna yoki andozalar asosida ommaviy tovarlarning muntazam savdo-sotiq ishlarini o’tkazuvchi tijorat muassasalari.


Universal birjalar – har xil tovarlar bilan savdo qiluvchi birjalar

Ixtisoslashgan birjalar – ayrim turdagi yoki bir guruhga kiruvchi tovarlar sotiluvchi birjalar.

Broker(makler) - Tovar, fond, va valuta birjalarida oldi – sotdi bitimlarini tuzishda vositachilik qiluvchi shaxs yoki maxsus firmalar.

Auksionlar – alohida xususiyatlarga ega bo’lgan tovarlarni sotish uchun muayyan joylarda tashkil qilingan maxsus kim oshdi savdo muassasasi.

Auditorlik firmalari – korxonalarning moliyaviy-xo’jalik faoliyatini tekshirib ular hisobotini ekspertizadan o’tkazib beruvchi mustaqil axborot xizmati muassasalari.

Savdo firmalari – tijorat ishini yurituvchi ulgurji va chakana savdo korxonalari.



Ulgurji savdo firmalari – tovarlarni o’z mulkiga sotib oladi. Chakana savdo korxonalari – mustaqil do’konlar, maxsus savdo shaxobchalari va supermarketlardan iborat.
Download 1,06 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish