Xalqaro moliya munosabatlari


m a m la k a t p u l b ir lig i(A )



Download 11,55 Mb.
Pdf ko'rish
bet44/171
Sana26.04.2023
Hajmi11,55 Mb.
#932099
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   171
Bog'liq
Xalqaro Moliya munjsabatlari. Ataniyazov J.X

m a m la k a t p u l b ir lig i(A )
100.4% _
A
В m am lakat pu l birligi (B) 108.5% 
~ ’ 
В
Real valuta kursi, nom inal valuta kursi va xorijiy m am lakatlarda- 
gi iste’mol narxlari indeksiga to ‘g ‘ri, milliy iqtisodiyotdagi iste’mol 
narxlari indeksiga esa teskari proporsional ravishda o‘zgaradi.
Real valuta k u rsining o rtishi (ya'ni haqiqatda kam ayi- 
shi, yuqoridagi misol b o ‘yicha 4 barobar 3 barobarga tushish i) 
bu m a m lak a td a ishlab ch iqarilgan m a ’lum b ir tovar n a rx in in g
boshqa m am lakatga n isb atan o rtg an lig in i, ya’ni q im m atlash - 
g an lig in i anglatadi. Bu esa, o ‘z navbatida, ushbu m a m lak a tn in g
m a z k u r m ahsulot tu ri bo‘yicha xalqaro raqobatbardoshligini pa- 
sayganligidan dalolat beradi.
Real valuta k u rsinin g pasayishi (ya'ni haqiqatda ortish i y u q o ri­
dagi m isol b o ‘yicha 4 b aro b ar 5 barobarga o ‘sishi) bu m illiy pul 
b irligida ifodalangan xorijiy m ah su lo tla r bah o sining o rtish in i ang- 
latib, m illiy iqtisodiyotning xalqaro raq o batbardoshligini oshirib, 
m a h su lo tla r eksportini y an ad a kengayishiga sabab b o ‘ladi.
A gar m am lakatlardagi iste’mol m a h su lo tla rin i va x izm atlar- 
n in g n a rx la r darajasi b ir xil b o ‘lsa, real valuta kursi n o m in al valu­
ta kursiga teng b o ‘Iadi.
V aluta ku rsinin g m a’lum b ir turdagi xorijiy valutaga em as, bal- 
ki kotirovka qilingan b archa tu rd agi yoki m a ’lum bir g u ru h valu- 
talarg a n isb atan oshishi yoki tu shish ig a, ya’ni din am ik asig a baho
berish u ch u n sam arali valuta kurslari hisoblanadi. M azk u r valuta 
k u rsin i hisoblashda m am lak a tn in g asosiy tashqi savdo h am k o r-
135


lari bo‘lgan m am lakatlar valutalari olinadi, ch u n ki eksportyorlar 
o ‘zlarin in g m ahsulotlari va xizm atlari uchun to ‘lovlarni asosan 
ushbu valutalarda qabul qiladi, shuningdek bozorda im portyorlar 
tom onidan ularga talab ko‘p b o la d i.
N o m in al sam arali valuta kursi (nom inal effective exchange 
rate, N E E R ) — bu m am lakatdagi valuta operatsiyalarida tashqi 
savdoda asosiy ham kor bo‘lgan m am lakatlar valu talarin in g
salm og‘ini inobatga olgan holda hisoblangan indeks ko‘rinishidagi 
valuta kursidir.
N E E R quyidagi formula asosida hisoblanadi:
Bu yerda: E”e — nom inal sam arali valuta kursi; Sj — i m am - 
lakat ko‘rsatkichlari yig‘indisi; i — tashqi savdoda ham kor m am -
bo‘yicha bazaviy yil valuta kursi (E 0)ga nisbatan joriy yildagi n o m i-
ÜV I 1 jy|
nal valuta kursi ( E l)n in g o ‘zgarish indeksi; ^ = --------i---------i—
— asosiy ham kor m am lakatlar bilan qilingan savdosi (EX j+IM j) 
ning m am lakat tashqi savdosi (EX total+ IM total)dagi salm og‘i.
N om ina] sam arali valuta kurslarini hisoblashda ekspertlar- 
ning bahosi m uhim aham iyatga ega. M asalan, X V F m etodologi- 
yasi b o ‘yicha nom inal valuta kurslarini hisoblash uchun quyidagi 
ko‘rsatkichlarni aniqlab olish zarur:
1. Qolgan barcha valuta kurslari indekslari hisob-kitob q ilina- 
digan bazaviy yilni tanlab olish;
2. Yil davom ida shakllangan valuta kurslarining o ‘rtacha qiy- 
m atini hisoblash usulini belgilash;
3. M am lakatning tashqi savdoda ham kor asosiy davlatlarini 
aniqlash;
lakat; PnE - —1 — tashqi savdo ham kori bo ‘lgan har bir m am lakat
136


4. Tashqi savdoda ham ko r asosiy davlatlar bilan am alga oshi- 
rilgan xalqaro operatsiyalarning m illiy tashqi savdo hajm idagi 
ulushini aniqlash;
5. Tashqi savdoda h am kor asosiy davlatlar valutalariga nis- 
batan m illiy v alutaning o ‘rtacha yillik ayirboshlash kursi indeksi- 
ni bazaviy yilga nisbatan hisoblash.
6. Tashqi savdoda h am kor asosiy davlatlar bilan am alga oshi- 
rilgan xalqaro operatsiyalarning m illiy tash q i savdo hajm idagi 
ulushini ushbu davlatlar valutalariga n isb atan hisoblangan m illiy 
valutaning o ‘rtac h a yillik ayirboshlash kursi indeksiga ko‘paytirish 
va n atijalarni um u m lashtirish.
Biroq, n o m in al sam ara]i valuta kursi nafaqat valutalar qiy- 
m atidagi o ‘zg arish larni, balki h am k o r davlatlardagi n arx larn in g
o'zgarish darajasini ham o‘zida m ujassam etadi.
Real sam arali valuta kursi (real effective exchange rate, R EER ). 
N o m in al sam arali valuta kursidan real tendensiyalarni aniqlash, 
ya’ni inflyatsiya ko‘rsatk ich larin i chiqarib tashlagan holda m am - 
lakatlardagi ishlab chîqarish, iste’mol x arajatlarini solishtirish 
uch u n real sam arali valuta kursi hisob -kito b qilinadi.
R E E R quyidagi form ula asosida hisoblanadi:
e
; = 2 ( p ' - w ,)
Bu yerda:
Ere —real sam arali valuta kursi; 
— i m am lak at ko‘rsatkichlari
E
yig‘indisi; i — tashqi savdoda h am k o r m am lak at; PrE = —1 —
tashqi savdo h am k ori b o ‘lgan h ar b ir m am lak a t b o ‘yicha bazaviy 
yil valuta kursi (E 0)ga n isbatan joriy yildagi real valuta kursi (Er)
n in g o ‘zgarish indeksi; W( = 
— — asosiy ham kor
E X total 
total
m am lak atla r bilan qilingan savdosi (E X L+I M in in g m am lak at 
tashqi savdosi (EX total+ lM total)dagi salm og‘i.
137


A gar m illiy valutaning real sam arali kursi oshsa ushbu m am - 
lakatning ja h o n bozoridagi raqobatbardoshligi kam ayadi, ya’ni 
eksport tovarlari qim raatlashib, u ning m iqdori qisqaradi, im port 
m ahsulotlari esa, aksincha arzonlashib, m iqdori ortib boradi.
Real sam arali valuta kursining rivojlanishi o datd a nom inal 
sam arali valuta kursining o ‘zgarish tendensiyasiga mos holatda 
harakatlanadi. U lar o ‘rtasidagi k atta o ‘zgarishlar tu rli ham kor 
m am lak atlarda keskin holatda yuzaga kelgan yirik darajadagi 
inflyatsiya su r’atlari bilan bog‘liq bo ‘ladi.
X alqaro valuta fondi liar 10 yillik davriy oraliqda asosiy valuta- 
larga nisb

Download 11,55 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   171




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish